Konu Tarihi: 17.01.2015- 11:45

---

Tek ülkede Komünizm olur mu ?

Sovyetler Birliğinde SBKP(B), GOSPLAN Ve Komünist Topluma Geçiş Sorunu (1939-1953)

Vijay Singh

Marksizm, endüstriyel işçi sınıfının, demokratik ve sosyalist devrimlerdeki ve komünist topluma geçişteki birincil rolünü kabul eder. Komünist Manifesto'da Marx ve Engels bugün burjuvaziyle karşı karşıya duran sınıflardan yalnızca işçi sınıfının gerçekten de devrimci olduğunu belirtirler. Diğer sınıflar modern sanayi karşısında küçülüp daha sonra yok olurlar: proletarya onun özel ve kaçınılmaz ürünüdür. 'Büyük Başlangıç' adlı eserinde V.I. Lenin sadece kent ve sanayi işçilerinin çalışan ve sömürülen insanlara önderlik ederek kapitalizmi alaşağı edebileceği ve sosyalist toplumu kurabileceği şeklindeki Marksist görüş açısını ifade etmiştir. Sosyalizm bütün üretim araçları üzerindeki mülkiyetin kaldırılmasını zorunlu kılıyor, böylece tüm sınıfların yıkılmasını gerektirirken aynı zamanda el işçileri ile kafa işçileri arasında bir ayrımın yapılmasını gerekli kılıyordu. Lenin açıktan, bütün 'çalışanlar'ın bu tarih görevleri yerine getirmede eşit oranda yetenekli oldukları önermesini reddetti. Lenin bütün 'çalışanlar'ın sosyalist devrimin görevlerini yerine getirebileceği savını boç bir söylem ve Marksizm'e ulaşmamış sosyalistin yanılgısı olarak gördü. Sınıfları yok etme yeteneği sadece büyük çapta kapitalist üretimin maddi koşullarından doğuyordu ve bu yeteneğe sadece işçiler sahipti. Marksizm, işçi sınıfı tanımından, emekçi kitleleri olduğu gibi, kentsel ve kırsal küçük burjuvaziyi, büro çalışanlarını ve kafa işçilerini çıkarır. Tarihte Narodniklerin küçük burjuvaziyi işçi sınıfı kategorisine dahil etme çabalarına karşı Bolşevikler nasıl mücadele etmişse, bugün de Rus neo-Brejnevizm'in işçi sınıfı tanımını genişletme ve büyütme çabaları reddedilmelidir. Bu sorun üzerindeki kafa karışıklığı, Komünist Partinin karakteri ve bileşenleri, proletarya diktatörlüğünün kendi varlığı, sınıfların yok edilmesi, sosyalizmdeki **** sistemi üzerinde ve komünizme geçiş konuları açısından vahim sonuçlara yol açacaktır.

Marksizmin mantığı proletarya yerine 'çalışanlar'ın sosyalist toplumu inşasını yönlendirmesine izin veremezdi. 19. yüzyılın sonlarına doğru 'Rusya'da Tarım Sorunu' adlı eserde Lenin açıkça soyalizmin '**** ekonomisinin yokedilişi' anlamına geldiğine ve mübadele varoldukça 'sosyalizmden söz etmenin saçma olduğunu' ifade etti. 'Proletarya Diktatörlüğü Döneminde Ekonomi ve Politika' adlı makalesinde Lenin, sınıflar tamamen yok olana kadar proletarya diktatörlüğünün varolması gerektiğini savunur. Sosyalizm altında sınıfların ortadan kaldırılması, fabrika işçisi ile köylü arasındaki farklılıkların giderilmesi ve herkesin işçi olmasını içerir. Bu fikirden yola çıkıldığında ne proletarya partisinin 'bütün halkın partisi' olabileceğini ne de proletarya diktatörlüğünün 'bütün halkın devleti' olabileceğini görürüz. Bu görüş Stalin döneminde savunuldu. Kollektifleşme döneminden sonra SBKP(B) 17. Kongresi'ne sunduğu rapordaki gibi Stalin 'Tüzük Taslağı Üzerine Söylev'inde, Sovyetler Birliği'nin sosyalist toplumun temellerini çoğunlukla kurduğunu bu yıllarda savundu ve sınıfsız bir sosyalist toplumun inşasının gelecekte gerçekleştirilebilecek bir görev olduğuna işaret etti.

1939 Martında yapılan SBKP(B) 18. Kongresi'nde tartışmayı yönlendiren motif sınıfsız bir sosyalist toplum inşasının tamamlanması perspektiti ve sosyalizmden komünizme kademeli geçişti. Bu, Sovyet yöneticilerinin kongrede yaptıkları konuşmalarda ortaya çıkıyordu. Kongre açılış konuşmasında Molotov, sosylaizmin temel olarak Sovyetler Birliği'nde inşa edildiğine ve gelecek dönemin de komünizme geçiş dönemi olduğuna işaret etti. Kongreye raporunda Stalin, SSCB'nin sanayi gelişim oranı ve üretim tekniği konusunda başlıca kapitalist ülkeleri geride bıraktığını ifade ederken, aynı zamanda SSCB'nin komünizmin birinci evresinden ikinci evresine geçişin ilk koşulu olan malların bolluğunu sağlayacak nüfusta kişi başına düşen tüketim konusunda başlıca kapitalist ülkeleri ekonomik açıdan geçmenin gerekliliğine değindi. Stalin'in öngördüğü bir şey de Sovyet komünizminin kurulması döneminde Sovyet Devletinin varlığının gerekliliğiydi. Kapitalist kuşatmanın sosyalist kuşatma ile ezilebileceği döneme kadar, SSCB'nin varlığını sürdürebilmesi ve yabancı askeri saldırılardan korunması için ordu, ceza ve istihbarat organları hala gerekliydi. Sovyet devleti yakın gelecekte bozulup dağılmayacak ancak, içişlerinde ve uluslararası plandaki gerekliliklerle uygunluk taşıyacak değişikliklerden geçecektir.

Engels'in, komünizmle devletin yokolacağı önermesi Stalin tarafından genişletildi ve devletin ancak komünizmin büyük ülkelerdeki zaferiyle devletin söneceği sonucuna vardı; ama dünyada böyle bir durum sözkonusu değildi. SSCB Ulusal Ekonomisinin Gelişimi İçin 3. Beş Yıllık Plan konusundaki raporunda Molotov yeni planı özellikle sınıfsız sosyalist toplumu kurma görevine ve sosyalizmden komünizme kademeli geçiş görevine bağladı. Kollektivizasyon, 2. Beş Yıllık Plan döneminde Sovyet toplumunun son sömürücü sınıfı olan kulakları iktisadi açıdan ortadan kaldırdı. Böylece üretim araçları üzerindeki özel mülkiyet kalkmış, yerine Ekim Devrimi'nde yaratılan devlet mülkiyeti ile birlikte varolan kollektif çiftliklerin kurulmasıyla yaratılmış kooperatif mülkiyet ilişkileri geçmişti. Komünizmin ilk aşaması SSCB'de kurulmuştu. 3. Beş Yıllık Plan bütünüyle komünizmi kurmak için büyük bir adım oalrak görülmeliydi. Molotov daha sonra SB'nde varolan sosyal sınıflar üzerinde durdu. Devlet teşebbüsleri ile kollektif çiftlikler arasındaki mülkiyet ilişkilerindeki farklılıklarlın doğasına uygun olarak iş.i sınıfı ile (daha yeni yeni oluşmuş sosyalist aydınlar kümesi ile olduğu gibi) kollektif çiftlik köylülüğü arasında sosyal farklılıklar kendini dayattı. Komünist topluma geçişte işçi sınıfı önder rolü oynayacak ve kollektif çiftlik köylülüğü de aktif bir rol oynayacaktı. Bu sınıfların en ileri ve geri kesimleri arasındaki ayrıma dikkat çekerek Molotov nüfusun büyük bölümünün toplumun ve devletin genel çıkarlarını yeni bir toplum kurma davasının özel çıkarları üzerinde görürken, devlette yarar sağlamaya çalışan kesimlerin varolduğu gibi, köylülüğün bazı kesimlerinin de kendi kollektif çiftliklerini ve kişisel çıkarlarını daha fazla düşündüklerine işaret ediyordu. SB için birçok başarıyı garanti eden teknik normları kuran ve üretim gücünü arttıran, 2. Beş Yıllık Plan döneminde ortaya çıkmış fabrikalardaki Stehanovcu hareketti.

18. Kongre'de yaptığı konuşmada Devlet Planlama Komisyonu Başkanı N.A. Voznesenski, komünist inşa programını ekili kılabilmek için gerekli olan beş temel görev ortaya koydu: 1) üretici güçlerin SSCB'nin en ileri kapitalist ülkeleri ekonomik olarak geçebilecek bir duruma getirilmesi; 2) üretim gücünün ihtiyaca göre dağıtımın temelini oluşturacak SB'nde bir ürün bolluğu yaratacak şekilde yükseltilmesi; 3) kır ile kent arasındaki çelişkilerin ortadan kaldırılması; 4) kafa ile kol emeği arasındaki farklılıkları ortadan kaldırmak için işçi sınıfının kültürel ve teknik düzeyinin, mühendislik ve teknik alanlardaki işçilerin düzeyine çıkarılması; 5) sosyalist devletin kapitalist kuşatma altında komünizmi inşa etmenin yeni biçimlerinin geliştirilmesi.

Komünizme geçiş döneminde toplum ve devlette yapılması gereken değişikliklerin bir taslağını sunarken Voznesenski'nin tarımdaki üretim ilişkilerinin radikal yeniden inşası sorununu gözardı etmemesi dikkat çekicidir. 1934 yılındaki SBKP(B) 17. Kongresi'nde Stalin, topluluk mülkiyeti temelinde olan kollektif çiftliklerin sosyal mülkiyet üzerine kurulmuş komünlere dönüştürülmesinin başarısının ve toplumdaki ürünlerin bolluğunu sağlayacak en gelişmiş üretim tekniklerinin geliştirilmesinin aciliyetine değinmişti. Yaptığı anlamlı bir yorumda Voznesenski, sosyalist toplumu inşa etmenin tamamlanması, komünizme geçiş, kapitalist ülkeler seviyesini yakalayıp geçme görevlerinin 3. Beş Yıllık Plan döneminin sonrasına sarkacağı önermesinde bulundu. Kaldı ki, SB'ne sosyalizmi kurması için 20 yıl yetmişti ve komünizme geçiş tarihsel boyutta daha kısa bir sürede gerçekleşecekti.
Molotov Kongre'de konuşmasının bitiş bölümlerinde ciddi bir koktaya değindi. En ileri kapitalist ülkeleri geçme perspektifi kurulmuş olsa da, SB'nin ekonomik alandaki eksiklerinin de farkında olmak gerçekten de önemliydi: Sovyet Rusyası'nda çalışan kitlelerin durumu daha da iyileşmişti ve bu gelişme 3. Beş Yıllık Plan döneminde devam edecekti; ama Batıyı üretim tekniğinde geçen ülkenin kişi başına düşen sanayi üretiminde hala geri olduğu görülmesi gereken bir noktaydı.

18. Kongre'de taslağı çizilen perspektifler birçok değişik dallara ayrılmıştı. Bunlar, parti programının yeniden yazılmasını zorunlu kılıyordu. Resmi olarak işleyen mevcut program devrimden birbuçuk yıl sonra 1919'da yapılmış 8. Kongre'de kabul edilmişti. Yeni bir program, önceden görülen 'tam sosyalizm' ve 'tam komünizm'e varmak için izlenecek yola ek olarak Savaş Komünizmi, NEP, kollektifleştirme ve sanayileşme döneminde kaydedilen yolu hesaba katmak zorundaydı. 1919 programı haklı olarak üretim araçlarının Sovyet Cumhuriyeti işçi sınıfının sosyal mülkiyetine dönüştürülmesini gerektirmişti. Tarım alanında geniş ölçekli toplumsallaştırılmış tarım için komünlerin kurulması başarısına ulaşılmıştı. Sınıfların yokedilemsi talebi açık olarak köylülüğün bir sınıf olarak sonuna işaret etmişti. Yeni bir program, kollektif çiftliklerin topluluk mülkiyetinin bütün toplumun sosyal mülkiyeti haline getirilmesi gibi ince bir sorunla dürüstçe yüzyüze gelmek zorundadır. 18. Kongre, tasarlanan Parti üçüncü programının taslağını çıkarmak sorumluluğyla 27 kişilik bir komisyon tayin etti. Komisyon üyeleri arasında Stalin, Molotov, Kaganoviç, Jidanov, Beria, Voznesenski, Vişinski, Kalinin, Malenkov, Manuilski, Kruşçev, Mikoyan ve Pospelov gibi isimler vardı.

Komünist inşaya yönelim, yeni toplumun teknik ve maddi temellerini yaratma hedefine ulaşmak için Sovyet planlamasının uzun dönemli yeniden şekillendirilmesi anlamına geliyordu. SSCB Sosyal Bilimler Akademisi ve Gosplan üeyleri ile yapılan konsültasyonlardan sonra, Vozensenski özellikle Sovyet ekonomisinin özenli geliştirilmesi konusunu işleyen Devlet Planlama Komisyonu'nun genişletimiş bir oturumunu 1939 Haziranında düzenledi. Gosplan, Angarsk hidroelektrik kompleksinin inşası, Hazar Denizi'nin seviyesinin yükseltilmesi ve Volga nehrinin kuzey nehirleri ile birleştirilmesi konusundaki perspektiflerinin genişletilmesi ve çözülmesi sonucuna vardı. Bu gelişmeler Lenin'in elektrifikasyonun komünist toplumun kapılarını açacağı öngörüsünü akla getiriyor. Komünizm, diyordu Lenin, Sovyet gücü ile bütün ülkenin elektrifikasyonunun bileşimidir. Lenin, Goelro(?) çerçevesinde 10-15 yıllık bir döneme yayılacak bir perspektif planının genişletilmesinin gerekliliğine değindi. Gosplan'a uzun dönemli ekonomik olanın inşa edilmesini sağlamak için ihtiyacı olan bilimsel beceriler topluluğunu güçlendirmek amacıyla içinde SSCB Bilimler Akademisi üyelerinin de bulunduğu bir grup akademisyen Gosplan altında bulunan Bilim-Teknik Uzmanlar Meclisi'nin çalışmalarında taslak planı hazırlamak için yer aldılar. Birbuçuk yıl içerisinde Gosplan, 3. Beş Yıllık Plan'ın sınırlarını aşan sorulara yol açan uzun dönemli planın perspektiflerini hazırladı. Bu nedenle Voznesenski Gosplan'ın 1940 Eylülündeki toplantısında okunan bir taslak notu Stalin ve Molotov'a verdi. Üretici güçleri inşa etme seviyesinde sınıfsız bir sosyalist toplum ve komünizmi kurmak için hazırlanan uzun süreli ekonomik planın merkezi sorunu; demirli ve demirsiz metalurji sanayinin inşası, demiryolu ulaşımının yeniden inşası, Kubişev Soliamsk ve Angarsk hidroelektrik komplekslerinin yapımı, Baykal-Amur demiryolu hattının döşenmesi, SSCB'nin kuzey bölgelerinde petrol ve metalurji tesislerinin oluşturulması, ve ülkenin her bülgesinin kendi içinde gelişmesiydi. Voznesenski notunda, Merkez Komitesi'ne 1941 yılı sonuna kadar sunulacak 15 yıllık genel bir ekonomik plan hazırlanması için Gosplan'a izin verilmesi talebinde bulundu. Yeni sanayi komplekslerini enerji ve hammadde kaynaklarına yakın yerlerde kurmak ve böylece imalatın değişik aşamalarında ve son ürünün hazırlanmasında işgücünün ihtiyatlı kullanılmasını içeren ve üretici güçlerden daha iyi yararlanmayı sağlayan uzun dönemli perspektif planıyla sıkıca bütünleşmek, bölgesel planlama açısından yeni bir yaklaşımdı. Voznesenski, tüm ekonomik bölgelerde devlet planının icraatını ve ekonomik bölgelerdeki sanayi komplekslerinin gelişimini denetlemekle sorumlu olan Gosplan Komiserleri Enstitüsü'nü kurmayı sağladı. Gosplan komiserlerine her ekonomik bölgede sanayi petrol tesislerinin yaratılması, elektrik kaynakları sağlanması, gereksiz ulaşım mesafelerinin ortdan kaldırılması, yerel gıda kaynaklarının seferber edilmesi ve ekonomik kaynakların ekonomik alanda ortaya çıkarılması yönleriyle 3. Beş Yıllık Plan'ın icraatına özel ilgi göstermekle görevlendirilmişlerdi. Gosplan şemasında, ülkenin değişik bölgelerindeki ekonominin gelişimi ile uğraşacak yeni bölümler oluşturulmuştu.

7 Şubat 1941'de Gosplan, Voznesenski'nin beş ay önce Stalin ve Molotov'dan 15 yıllık ekonomik plan geliştirme izni talebine olumlu yanıt aldı. SBKP(B) Merkez Komitesi ve Savnarkom o zaman yıllık pig demir, çelik, petrol, eleektrik, makina, diğer üretim araçları ve dirimsel araçlar üretimi açısından kapitalist ülkeleri geçmek için Gosplan tarafından hazırlanan perspektif palnını resmi olarak onayladı. Bu üretim örgütlenmesini ilerietmek için ülkenin tabii refahından en iyi yöntemlerle yararlanılmasını sağlamak iiçin SB'nde bilim ve teknolojinin bağımsız gelişimini gerekli kıldı. Buna ek olarak ulusal ekonominin, ekonomik bölgelerin ve üretimin tempo ve çapının temel kollarının geliştirilmesinin önceden tasarlanmasını talep ediyordu. Genel plan, sosyal ve politik ilişkilerdeki, toplumsal görevlerdeki, işçi ve kollektif çiftlik çalışanlarının teknik ve mühendislik sektörlerinde çalışan işçilerin seviyesine getirilmesinde kullanılan yöntemlerdeki değişiklikleri tayin etmek zorundaydı (bu Lenin'in 'Proletarya Diktatörlüğü Döneminde İktisat ve Siyaset' adlı makalesinde değindiği uyarılara paralel olarak sınıfların yokedilmesi ve sanayi işçileri, aydınlar ve kollektif çiftlik çalışanları arasındaki farklılıkların ortadan kaldırılmasını kolaylaştıracaktı).

Perspektif palnı üzerindeki çalışma iki aşamaya ayrılmıştı: 1941 Ocak ve Mart ayları arasına, ve aynı yılın Nisan ve Haziran ayları arasına. Verildiği talimata uygun olarak Gosplan aygıtı 1943-57 dönemi genel planının prototipi iki cilt olarak hazırladı. Bu proje, sosyalist ekonominin gelişme ve 15 yıl içinde büyüyerek bir komünist ekonomiye dönüşmesi perspektifinden doğan sorunları çözmek için ilk denemeydi. Devlet Planlama Komisyonu'nun oluşturulmasına yol açan Lenin'in kararnamesinin 20. yıldönümü olan 22 Şubat 1941 tarihinde Pravda yeni 15 yıllık plana geniş bir şekilde yer veren bir dizi makale yayınladı.
Nazi istilası, komünizme geçişi sağlayacak projeleri etkiledi. Savaşların sona ermesiyle, savaş öncesi plan ve projelerin yaniden başlamasına tanık olundu. Mart 1946'da Yüce Sovyet'e Voznesenski tarafından sunulan 1946-50 Dönemi Beş Yıllık Plan Üzerine Rapor ve Beş Yıllık Plan Döneminde Yasa, SBKP 18. Kongresi'nde açıklanan sınıfsız sosyalist toplumun inşası ve komünizme kademeli geçiş için gelişimin yolu ve çalışmaların yeniden başlamasına damga vurdu. Plan, nüfustaki kişi başına düşen üretim hacm, açısından başlıca kapitalist ülkeleri yakalamak ve geçmek için düzenlenen savaş öncesi adımların bir devamı olarak sörülüyordu. 1946 Eylülünde Stalin komünizmin tek ülkede inşasının mümkün olabileceği tezini tekrar etti. Bir yıl sonra, 1947'de Malenkov Kominform'un S. Poremba'daki kuruluş toplantısında, partinin mevcut programının zamanının geçmiş olduğunu, yeni bir programla değiştirilmesi gerektiğini söyleyerek SBKP(B) MK'nin yeni bir parti programı hazırlıkları üzerinde çalıştıklarını açıkladı.

Bu gelişmelere paralel olarak giden, komünizmin iktisadi temellerini atmak için ekonomik plan hazırlama çabalarıydı. 1947 yılı ortalarında Voznesenski bu sorunu MK'ne sunarak böyle bir planın zorunluluğunu birkaç nedenle savundu: öncelikle bu plan SBKP(B) yeni programının hazırlıkları ile doğrudan ilişkili olduğu gibi, programın temelini oluşturacak yürütülecek somut planlarla da ilişkiliydi; ikinci olarak, üretici güçleri genişletecek ve büyük inşaların (demiryolu hatları, hidrielektrik santraller, metalurji) görevleri Beş Yıllık Plan'ın sınırlarını aşıyordu. Kapitalist ülkeleri yıllık üretim hacmi konusunda geçmeyi amaçlayan genel planın savaş öncesi amaçları tekrarlarken, Voznesenski SSCB'de komünizmin inşası için 20 yıllık bir plan önerisinde bulundu. Stalin'in Gosplan'a 20 yıllık bir plan hazırlayıp 15 Ocak 1948 tarihine kadar sunma sorumluluğunu veren Parti MK ve Bakanlar Kurulu karar taslağını onaylaması talep edildi. Bu yetki 6 Ağustos 1947 tarihinde teyit edildi.
Genel ekonomik planın taslağının çıkarılması için yapılan faaliyetlerin ölçüsü, planın değişik yönleriyle hayata geçirilmesi için ekonomi yöneticilerinin, bakanlık uzmanlarının ve akademik özel görevlerinin katılımına sahip olan Gosplan Başkanlığı altında oluşturulan 80 alt komisyonun kuruluşu gerçeğine bakılarak yargılanabilir. Gosplan 1947 sonbaharında Akademi Bilimleri Ekonomi Enstitüsü şemasını yeniden inceledi ve Enstitünün çalışmasını Sovyet ekonomisinin sorunlarıyla yüzyüze getirmeye yönlendirerek değişiklikler yaptı. 1948 yılında Gosplan, Bilimler Akademisi, yerel parti ve Sovyet organları ülkenin değişik bölgelerinin üretici güçlerini incelemek amacıyla konferanslar düzenledi; Kuzey-Batı Merkez Siyah Dünya, Kuzbass, Kazakistan, Doğu Sibirya ve Uzakdoğu bölgelerine özel ilgi gösterildi. Bu hazırlıklar temeli üzerinde, ülkenin ekonomik kollarının ve SB'nin farklı ekonomik bölgelerinin perspektif planı formüle edildi. Gerekli bilanço hesaplamaları, diğer materyaller ile birlikte Sovyet hükümetine ve SBKP(B) MK'ne sunulmak üzere 1951-1970 dönemi Genel Planı üzerine bir rapor hazırlandı. Voznesenski tarafından yönetilen Özel Komisyon 1948 Eylülünde Genel Plan hakkındaki başlangıç tezini inceledi.

Her ne kadar komünizme geçiş SBKP(B)'nin merkezi bir sorunu olarak kalmaya devam etmişse de, enerjik başlangıca rağmen 20 yıllık Genel Plan tamamlanamayacaktı. Bunun nedeni, Gosplan Başkanı olarak Voznesenski'nin, sosyalist ekonomiyi tehlikeye atacak derecede, Sovyet ekonomisindeki ****-para ilişkilerini haddinden fazla kullanma girişimlerinde bulunmasıdır, ki bunun sonucunda görevden alınmıştır. Bununla birlikte biz Voznesenski'nin biyografisini yazan K.K. Kolotov'un çabaları yoluyla ulaşan, Voznesenski'nin komünizme geçiş konusundaki görüşlerini kesinlikle dikkate değer buluyoruz. 20 yıllık planın gerçekleştirilmesi, içinden çıkılmaz bir suretle, komünist toplumun temellerini atmada Voznesenski'nin düşünceleri ile birleştirilmişti. Voznesenski komünizmin kurulması için gereken kanunları ortaya çıkarmayı, üretici güçler ile üretim ilişkilerini birbirine bağlamanın yöntemini bulmayı kendi görevi olarak gördü. Gosplan işçileri ile son tartışmalarında Voznesenski, bir bölümünün değişik sosyal formasyonlar için geçerli olduğunu ve bir bölümünün de özellikle belli sosyal formasyonlar açısından geçerli olduğu her sosyal formasyonun kendine has iktisadi yasaları olduğunu savundu. Her sosyal formasyonun kendi temel iktisadi yasaları vardır. Komünist inşanın iktisadi yasalarını ortaya koymak önemliydi, ki bu yasalar sosyalizmin üretim ilişkilerinin komünist toplumun üretim ilişkilerine dönüşümünün yollarıydılar. Üretici güçlerle komünist üretim biçiminin üretim ilişkileri arasındaki olası çelişkileri ve bu çelişkileri çözümlemenin yollarını açıklamak zorunluydu. Bu önemli sorunlar 1951 Kasımında yapılan ekonomi tartışmalarında, Stalin'in yorumlarında tartışma için yer verdiği sorunlardı.

Komünist inşa Genel Planı günışığını görmeyip yok olurkeni Gosplan'ın savaş öncesi çalışmalardan ortaya çıkan ve sanayinin elektrifikasyonu, makinalaşma, otomatikleşme ve kimyasallaşmasından meydana gelen SB'deki üretici güçleri genişletmek için tasarlanan bir kısım proje yürürlüğe girdi. Alüminyum, magnezyum ve alaşımlarında olduğu gibi demirli ve demirsiz metallerde elektro-kimya, elektro-metalurjideki gelişimle ulusal ekonominin bütün kollarında elektrifikasyon planlandı. Benzin ve lokomotif ekonomisi açısından demiryolları ulaşımının elektrifikasyonu çok cazip görünüyordu. Tarımda elektrik hayvancılık, hasat ve sulama alanlarının mekanikleştirilmesinde yagın olarak kullanılacaktı. Bu bakış açısına paralel olarak SBKP(B) 19. Kongresi'nin direktifleri 1951-55 dönemi için yüzde 80'lik elektrik artışına tedarikli bulunuyordu. Ekonomide elektriğin yaygın olarak kullanımı, dönemin icraatlarının merkezi bir özelliğiydi. Komünist inşa için yapılan muhteşem çalışmalarına yılda yaklaşık 20.000 kilowatt saat elektrik üretmek için düzenlenen Kuibyshev ve Stalingrad hidroelektrik santrallerinin yapımı da dahildi. Yılda 20.000 kilowatt saat elektrik üretimi de SSCB'nin savaştan önce ürettiği toplam elektrik miktarının yarısına eşitti.

Kısa sürede beklenen komünizme geçiş için üretim ilişkilerinde olması gereken değişiklik sorunları Stalin'in son temel eserinde ana hatlarıyla işlnemişti. Yneiden üretimin geniş geniş bir ölçüde gerçekleşebilmesi için üretim araçlarının üretiminin nisbeten artmış bir oranda yaygınlaşmasının gerekliliğini açıkladıktan sonra Stalin, üretim ilişkilerinin üretici güçlerin büyümesine uyarlanmasının gerekliliğini savundu. Özellikle tarım alanında olmak üzere ulusal ekonominin bütününe ve devlet planlamasının tam olarak gelişimine engeller oluşturarak, kollektif çiftliklerin topluluk mülkiyeti ve **** dolaşımı gibi faktörler şimdiden üretici güçlerin büyük gelişimine engel teşkil ediyorlardı. Çelişkileri ortadan kaldırmak için kollektif çiftlik mülkiyetinin kamu mülkiyetine kademeli olarak dönüştürülmesi ve **** dolaşımı yerine ürün-mübadelenin kademeli olarak başlatılması gerekliydi.

Stalin'in ölümünden sonra, üretici güçleri geliştirme ve komünizme geçişle uygun olan üretim ilişkilerinin yeniden bütünüyle planlanması programının tahrip edildiğini söylemeye gerek yok. **** dolaşımının yerine ürünlerin mübadelesinin getirilmesi perspektifi yok edildi. 'Komünist inşa' için yeni program açıktan ****-para ilişkilerinin gelişimi çağrısında bulundu. Topluluk mülkiyeti, kollektif çiftlikler ve **** dolaşımı ortadan kaldırılmayacak, tam tersine korunacaktı. SBKP(B) şimdi sosyalizm altında sınıfların ortadan kaldırılması, fabrika işçileri ile küylüler, kafa ile kol emeği arasındaki çelişkilerin ortadan kaldırılması olan kendi Leninist anlayışından uzaklaşıyordu.

SBKP(B) tarihi, sınıf bakış açısını ve eski SB'nde gerçek bir Komünist Parti kurulacak ise proletaryanın bir zorunluluk olduğu Marksist-Leninist yaklaşımının savunulmasının gerekliliğine yaklaşım sorununa bakışının netliğini onaylamaktadır. Komünist toplumu kurma yolunda sınıfların ortadan kaldırılmasının ve sosyalizm alrında **** üretiminin ve mübadelenin kesin öncel koşulu olan proletarya diktatörlüğünün ancak bu temel üzerinde kurulması mümkündür.

(Modern Komünist Öğretiyi Oluşturma Merkezi'nin 8-10 Kasım 1996 tarihleri arasında düzenlediği Uluslararası Bilimsel-Pratik Konferansı'na sunulan 'Modern Komünist Harekette Sınıf Analizi' konulu belge.)

Cevap Tarihi: 17.01.2015- 11:49

---

Tek ülkede Komünizm ile ilgili bu yazıyı Sosyalist Forum'da 2009'da İlhan Emre adında biri paylaşmış. Okunması gerektiğini düşündüğüm gerçekten önemli bir kaynak. Aşağıda da yazının özetini çıkarmış;

1939 Martında yapılan SBKP(B) 18. Kongresi'nde tartışmayı yönlendiren motif sınıfsız bir sosyalist toplum inşasının tamamlanması perspektiti ve sosyalizmden komünizme kademeli geçişti. Bu, Sovyet yöneticilerinin kongrede yaptıkları konuşmalarda ortaya çıkıyordu. Kongre açılış konuşmasında Molotov, sosylaizmin temel olarak Sovyetler Birliği'nde inşa edildiğine ve gelecek dönemin de komünizme geçiş dönemi olduğuna işaret etti. Kongreye raporunda Stalin, SSCB'nin sanayi gelişim oranı ve üretim tekniği konusunda başlıca kapitalist ülkeleri geride bıraktığını ifade ederken, aynı zamanda SSCB'nin komünizmin birinci evresinden ikinci evresine geçişin ilk koşulu olan malların bolluğunu sağlayacak nüfusta kişi başına düşen tüketim konusunda başlıca kapitalist ülkeleri ekonomik açıdan geçmenin gerekliliğine değindi. Stalin'in öngördüğü bir şey de Sovyet komünizminin kurulması döneminde Sovyet Devletinin varlığının gerekliliğiydi. Kapitalist kuşatmanın sosyalist kuşatma ile ezilebileceği döneme kadar, SSCB'nin varlığını sürdürebilmesi ve yabancı askeri saldırılardan korunması için ordu, ceza ve istihbarat organları hala gerekliydi. Sovyet devleti yakın gelecekte bozulup dağılmayacak ancak, içişlerinde ve uluslararası plandaki gerekliliklerle uygunluk taşıyacak değişikliklerden geçecektir.


Engels'in, komünizmle devletin yokolacağı önermesi Stalin tarafından genişletildi ve devletin ancak komünizmin büyük ülkelerdeki zaferiyle devletin söneceği sonucuna vardı; ama dünyada böyle bir durum sözkonusu değildi. SSCB Ulusal Ekonomisinin Gelişimi İçin 3. Beş Yıllık Plan konusundaki raporunda Molotov yeni planı özellikle sınıfsız sosyalist toplumu kurma görevine ve sosyalizmden komünizme kademeli geçiş görevine bağladı. Kollektivizasyon, 2. Beş Yıllık Plan döneminde Sovyet toplumunun son sömürücü sınıfı olan kulakları iktisadi açıdan ortadan kaldırdı. Böylece üretim araçları üzerindeki özel mülkiyet kalkmış, yerine Ekim Devrimi'nde yaratılan devlet mülkiyeti ile birlikte varolan kollektif çiftliklerin kurulmasıyla yaratılmış kooperatif mülkiyet ilişkileri geçmişti. Komünizmin ilk aşaması SSCB'de kurulmuştu. 3. Beş Yıllık Plan bütünüyle komünizmi kurmak için büyük bir adım oalrak görülmeliydi. Molotov daha sonra SB'nde varolan sosyal sınıflar üzerinde durdu. Devlet teşebbüsleri ile kollektif çiftlikler arasındaki mülkiyet ilişkilerindeki farklılıklarlın doğasına uygun olarak iş.i sınıfı ile (daha yeni yeni oluşmuş sosyalist aydınlar kümesi ile olduğu gibi) kollektif çiftlik köylülüğü arasında sosyal farklılıklar kendini dayattı. Komünist topluma geçişte işçi sınıfı önder rolü oynayacak ve kollektif çiftlik köylülüğü de aktif bir rol oynayacaktı. Bu sınıfların en ileri ve geri kesimleri arasındaki ayrıma dikkat çekerek Molotov nüfusun büyük bölümünün toplumun ve devletin genel çıkarlarını yeni bir toplum kurma davasının özel çıkarları üzerinde görürken, devlette yarar sağlamaya çalışan kesimlerin varolduğu gibi, köylülüğün bazı kesimlerinin de kendi kollektif çiftliklerini ve kişisel çıkarlarını daha fazla düşündüklerine işaret ediyordu. SB için birçok başarıyı garanti eden teknik normları kuran ve üretim gücünü arttıran, 2. Beş Yıllık Plan döneminde ortaya çıkmış fabrikalardaki Stehanovcu hareketti.

18. Kongre'de yaptığı konuşmada Devlet Planlama Komisyonu Başkanı N.A. Voznesenski, komünist inşa programını ekili kılabilmek için gerekli olan beş temel görev ortaya koydu: 1) üretici güçlerin SSCB'nin en ileri kapitalist ülkeleri ekonomik olarak geçebilecek bir duruma getirilmesi; 2) üretim gücünün ihtiyaca göre dağıtımın temelini oluşturacak SB'nde bir ürün bolluğu yaratacak şekilde yükseltilmesi; 3) kır ile kent arasındaki çelişkilerin ortadan kaldırılması; 4) kafa ile kol emeği arasındaki farklılıkları ortadan kaldırmak için işçi sınıfının kültürel ve teknik düzeyinin, mühendislik ve teknik alanlardaki işçilerin düzeyine çıkarılması; 5) sosyalist devletin kapitalist kuşatma altında komünizmi inşa etmenin yeni biçimlerinin geliştirilmesi.

Komünizme geçiş döneminde toplum ve devlette yapılması gereken değişikliklerin bir taslağını sunarken Voznesenski'nin tarımdaki üretim ilişkilerinin radikal yeniden inşası sorununu gözardı etmemesi dikkat çekicidir. 1934 yılındaki SBKP(B) 17. Kongresi'nde Stalin, topluluk mülkiyeti temelinde olan kollektif çiftliklerin sosyal mülkiyet üzerine kurulmuş komünlere dönüştürülmesinin başarısının ve toplumdaki ürünlerin bolluğunu sağlayacak en gelişmiş üretim tekniklerinin geliştirilmesinin aciliyetine değinmişti. Yaptığı anlamlı bir yorumda Voznesenski, sosyalist toplumu inşa etmenin tamamlanması, komünizme geçiş, kapitalist ülkeler seviyesini yakalayıp geçme görevlerinin 3. Beş Yıllık Plan döneminin sonrasına sarkacağı önermesinde bulundu. Kaldı ki, SB'ne sosyalizmi kurması için 20 yıl yetmişti ve komünizme geçiş tarihsel boyutta daha kısa bir sürede gerçekleşecekti.

Cevap Tarihi: 17.01.2015- 12:07

---

Yazıdan da anlayacağımız üzere Stalin ve SBKP sosyalizmi sınıflı toplum olarak görmüyorlar. Sosyalizmi sınıfsız bir toplum, komünizmin birinci evresi olarak görüyorlar. Ekonomik olarak sosyalizmin yani herkese yeteneğine göre şiarının var olduğu toplumsal sistemin oluşturulduğunu herkese ihtiyacına göre şiarının var olacağı topluma da ilerlenebileceğini savunuyorlar. Yönetsel dönüşümlerin ise emperyalizm uluslararası alanda yenilgiye uğratılmadan yapılamayacağını savunuyorlar. Yani   Marx ve Engels'in hem ekonomik hem yönetsel değişimlerin ancak uluslararası alanda yapılabileceğini savunan düşüncelerinin revize edilip ekonomik dönüşümlerin ulusal veya bölgesel çapta yapılabileceği iddiasını görüyoruz kısacası.

Stalin'e eleştiriler de bu noktalardan başlıyor zaten. Birincisi sosyalizmi ve komünizmi ekonomik determinist bir bakış açısıyla incelemesi ve yönetsel alanda yapılması gereken dönüşümleri çok fazla umursamaması hatta ekonomik determinist bakış açısının yönlendirmesinin sonucu olarak Marx ve Engels'in devlet gitgide zayıflayacak kurgusunun aksine devletin daha da güçlenmesi. İkinci eleştiri ise sosyalizmin bölgesel veya ulusal çapta oluşturulamayacağı, tek ülkede veya sınırlı bir bölgede sıkışıp kalan proleter diktatörlüğün sosyalizmi kuramayacağı, kursa bile yine de kapitalizme dönüş yaşayacağı.

Cevap Tarihi: 17.01.2015- 20:12

---

Tek ülkede komünizm olmaz. Stalin'in bunu bilmiyor olması düşünülmemeli. Bu konuda Stalin'in kendi görüşlerinin ne olduğunu bilmiyorum, bana göre bir açıklaması ve nedeni vardır. Stalin gibi bir liderin tek ülkede komünizme geçilebilir olacağını söylemesi bana çok inandırıcı gelmiyor.

Cevap Tarihi: 18.01.2015- 04:42

---

Tek ülkede komünizm olmaz diye kestirip atmışsınız. Eğer Troçki'yi ve yandaşlarını saymazsak, Stalin döneminde bunu söyleyen yok. O dönem tüm ülkelerdeki komünistler SSCB'de sosyalizmin kurulacağı ve ardından yukarıda alıntılanan yazıda da yer aldığı gibi komünizme geçiş için gerekenlerin yapılacağı görüşünü taşıyor.

Tek ülkede komünizmin kurulamayacağı, hatta sosyalizmin bile kurulamayacağı görüşleri SSCB ve dünya sosyalist sisteminin yıkılmasından sonra önem kazandı ve geniş taraftar buldu. Ben de daha önce tek ülkede komünizme geçilebileceği yönünde görüşlere sahiptim. (Zaten TİP'te de, TKP'de de buna aykırı düşen hiçbir görüş yoktu. Bu partiler dışındaki Dev-Genç türevi devrimci gruplar da, Maoist örgütler de aksi görüşte değildi.)

Ben de günümüzde tek ülkede komünizmin kurulmasını, hatta sosyalist toplum inşasını çok güç, hatta olanaksız görüyorum. Bunda sosyalist sistemin yıkılmasının yarattığı düş kırıklığı da var ama, esas önemlisi günümüzde küreselleşen dünya ekonomisi içinde tek ülkede sosyalizmi inşa etmek ve buradan komünist topluma geçmek çok zor görnüyor. Çünkü ekonomiler her şeyi ile küreselleşmiş durumda. Sosyalizmi kurmanın ve komünizmi yaratmanın kaçınılmaz unsuru olan ekonomik dönüşümler bu küresel bağımlılık içinde yapılamaz gibi görünüyor. Ancak SSCB zamanında durum böyle değildi. Değil 1939'da çok daha sonraki yıllarda bile ekonomiler ulusal, kapalı ekonomiydi.   Gelişmiş kapitalist ülkelerde de büyük ölçüde içe kapalı ekonomiler vardı. Dünya bambaşka idi. Tabii Sovyetler deyip geçmeyecekiniz. O zaman yalnızca Sovyetler dünya coğrafyasının 1/6'sını kaplıyordu. Sosyalist ülkeler 1/5'ini. Buna sonradan ayrı düşseler de, Çin'i de eklerseniz, ortaya muazzam bir coğrafya çıkıyor. Bu coğrafya, doğal zenginlikler ve insan gücü, kendi başına bir ekonomik düzen inşa etmek için yeterlidir. Hatta günümüzde bile böyle bir coğrafyada devrim olsa, belki tek başına komünizme geçebileceği tartışılabilir. Tabii kendi kendine yeterli olmayan küçük ülkelerde tek başına komünizme geçilemez, sosyalizm bile inşa edilemez. Buna doğal kaynaklarınız yetmez, sizi yıkmak isteyecekleri için ihtiyacınız olan maddeleri dışarıdan alamazsınız da.

Cevap Tarihi: 18.01.2015- 10:47

---

Komünizm devletin ortadan kalktığı bir toplum değil mi? Emperyalizmin egemen olduğu bir dünyada devlet de ortadan kalkmayacağı için tek ülkede komünizm olmaz. Stalin ve zamanın   sovyet yöneticileri bunu bilmiyor olamazlar. Sovyet ekonomisinin altyapısının konuşulduğu bir ortamda konuşulan konular bunlar. Siyasi anlamda tek ülkede komünizmin gerçekleştirilebilir olduğunu savundukları şeklinde yorumlar bana göre çok yanlış yorumlar.

Cevap Tarihi: 18.01.2015- 10:47

---

Komünizm devletin ortadan kalktığı bir toplum değil mi? Emperyalizmin egemen olduğu bir dünyada devlet de ortadan kalkmayacağı için tek ülkede komünizm olmaz. Stalin ve zamanın   sovyet yöneticileri bunu bilmiyor olamazlar. Sovyet ekonomisinin altyapısının konuşulduğu bir ortamda konuşulan konular bunlar. Siyasi anlamda tek ülkede komünizmin gerçekleştirilebilir olduğunu savundukları şeklinde yorumlar bana göre çok yanlış yorumlar.

Cevap Tarihi: 18.01.2015- 14:38

---

V.M.   Molotov'un Bir Mektubu Üzerine Yorumlar

Vijay Singh

Bu derginin okuyucuları, Molotov'un Lenin'in görüşlerini Sovyet şairi Feliks Chuyev'le sohbetinde savunduğunu biliyorlardır.(1) Molotov'un aşağıda belirtilen ve Kommunist'e gönderdiği mektubunda, Lenin'in sınıflar ortadan kalkıncaya kadar prolererya diktatörlüğünün egemen olması fikrini savunmuştur. Lenin, Sovyet Rusya'sının Ekim devriminde toprak sahiplerini ve kapitalistleri yıktığını fakat, buna rağmen fabrika işçısi ve köylüler arasındaki farkı ortadan kaldırması gerektiğini belirtmiştir. Hepsi işçi oluncaya kadar sosyalizmde sınıfların ortadan kaldırılması gerçekleşemeyecektir. Sosyalizm meta sisteminin ortadan kaldırılmasını gerektirmektedir: "sosyalizm, bildiğimiz gibi, meta ekonomisinin ortadan kaldırılması demektir."(2)

Lenin'in tutumu ölümünden sonra SBKP(B) tarafından korunmuştur ve savunulmuştur. Molotov, partinin 1939 tarihindeki 18. Kongresinde, Üçüncü-Beş-Yıllık planın sınıfsız sosyalist toplumun yaratılması ve komünizme kademeli geçişin tamamlanması göreviyle birleştirilmesi gerekliliğini belirtmiştir.(3) Stalin de Lenin'in tezlerini savunmuştur. Proleterya diktatörlüğü ilkesi 1936 Sovyet Anayasası'nda mevcuttur.(4) Stalin, Kulak'ların sınıf olarak ortadan kaldırılmasından sonra, düşman sınıfların Sovyetler Birliği'nde daha fazla var olmadığını, toplumun sadece iki kardeş sınıf olan işçiler ve köylülerden oluştuğunu belirtmiştir.(5) Bu, bazı dönemlerde belirtildiği gibi, Stalin'in, sınıfsız sosyalist toplumun 1930'larda   oluştuğunu farzettiği demek değildir. Stalin bunu gelecek için bir görev olarak bildi. ‹şçi sınıfı içinde ortaya çıkan yeni aydınlar tabakasına gelince, Stalin onların "yeni sınıfsız, sosyalist toplumu oluşturmakla angaje olduklarını"(6) belirtiyordu. Stalin, Sovyet toplumunun sınıf yapısında meydana gelen değişiklikleri belirttiği tartışmasında/konuşmasında, SSCB'deki sınıfsız toplumun varlığından değil fakat işçi sınıfı ve köylüler arasındaki ve bu sınıflarla aydın tabaka arasındaki ayrım çizgilerinin ekonomik ve politik çelişkide olduğu gibi tahrip olduğunu ve azaldığına dikkat çekmek istemiştir.(7) SBKP(B)'nin 17. Kongre raporunda, Stalin sosyal çelişkilerin varlığını aşağıdaki koşullarda dikkat çekmiştir:

Doğal olarak, sınıfsız bir toplum bir zamanlar varmış gibi kendiliğinden oluşmaz. Calışan halk kitlelerinin çabasıyla, (proleterya) diktatörlüğünün organlarını güçlendirerek, sınıf mücadelesini güçlendirerek, sınıfları ortadan kaldırarak, kapitalist sınıfların kalıntılarını ortadan kaldırarak / yok ederek ve iç(te) ve dış(taki) düşmanlarla mücadele ederek başarılabilinir ve inşa edilebilinir." (9) Molotov'un burada yayınlanan mektubu, SSCB'de sosyalist inşanın gelişmesi süreci üzerine, 1955 tarihinde Moloto'un Kruşcev grubuyla arasında geçen teorik ve politik fikir ayrılığının içeriğini aydınlatmaya yardımcı olacaktır. Molotov, SSCB Anayasa Mahkemesi oturumunda aşağıdakileri beyan etmiştir.

"Sosyalist toplum temellerinin inşa edildiği Sovyetler Birliği'nin yanısıra, sosyalizme doğru atılan adımların ilkini, fakat önemli bir kısmını atan halk demokrasileri de vardır."(10)

Molotov, Lenin'in "Proleterya Diktatörlüğü Döneminde Ekonomi ve Politika" daki görüslerine dayanarak, SSCB'de sadece sosyalist temelin inşa edildiğini ve tamamen sınıfsız sosyalist bir toplum kurma görevinin bununla birlikte inşa edilmesi gerektiğini belirtiyor. Buna karşın, Kruşçev sosyalist toplumun inşasının çoktan tamamlandığını ileri sürüyor. SBKP lidrliğindeki çoğunluğun Leninizm'i terketmesiyle, Molotov caydırılmaya / çark etmeye mecbur bırakıldı. Kruşçev, proleterya diktatörlüğü yerine "tüm halkın devleti" tezini getirdi ve sosyalizmde sınıfların ve meta sistemininin ortadan kalkması gerekliliğini inkar etti. (11)

Başka yerde, Molotov, "gelişmiş sosyalizm" aşaması gündemde iken Brejnev dönemini anlamak için Lenin'in fikirlerinin anlamlarına işaret etmiştir. Oysa Lenin sınıfların ortadan kalkması gerekliliğinin sosyalizmde olacağını ileri sürmüştür, Filozof Glezerman gibi ideologlar bunun ancak uzak komünist gelecekte olacağını ileri sürmüşlerdir. (12) Molotov, Stalin'in "SSCB'de Sosyalizmin Ekonomik Sorunları" adlı en son büyük eserinde detaylıca incelediği, iki çeşit mülkiyet: devlet ve Kooperatif mevcut iken ve meta ve para ilişkileri var olmaya devam ettigfi sürece Sovyetler Birliği'nde sosyalizm tamamlanamaz tutumunu savunmaya devam etmiştir. (13)

Molotov'un Kommunist'e gönderdiği mektubu okumakla, Çin Halk Cumhuriyeti'nin devlet ve ekonomisindeki paralel gelişmelerin Leninist bir değerlendirmesini de kolaylaştırıyor.

Orta, Güneydoğu Avrupa ve Çin, Kore ve Vietnam, Halk demokrasileri proleterya diktatörlüğünün kuruluşunu ve kurtuluştan sonra sosyalizme geçişi doğrudan (doğruya) görmediler / yaşamadılar. Değişik aşamalardan geçtiler ve buna bağlı olarak sınıf içeriği değişti. Birinci aşama, işçi sınıfının öncü role sahip olduğu, işçi sınıfının ve köylülüğün diktatörlüğüne benzer bir sınıf özünü temsil eden ve gelişim sürecinde halk demokrasisinin devrimci bir güç olarak ortaya çıktığı anti-emperyalist ve anti-feodal devrimdi. Bu aşamada yeni popülüst güç sivri ucunu emperyalist baskıya, faşizme karşı ve aynı zamanda ülke içinde emperyalist ve faşist desteğe - büyük, tekel sermayesi ve toprak sahiplerine karşı yöneltmiştir. ‹kinci süreç proleterya diktatörlüğünün kuruluşunu gerektiren sosyalist devrimdir. Yugoslavya hariç, Orta ve Güneydoğu Avrupa ülkeleri proleterya diktatörlüğünü kurdular ve 1948'de sosyalizme geçiş sürecine giriştiler. Çin, Kore ve Vietnam Halk cumhuriyetleri Stalin dönemine yakın dönemlerde/döneminin bitişinde proleterya diktatörlüğü işlevini yerine getirmemiştir. (14)

Çin'deki Halk Demokratik devletinin acil görevi ilk aşamada yabancı sermayeyi temsil eden emperyalizme karşı, feodal toprak sahiplerine ve büyük (komprador) burjuvaziye karşı yöneltildi. Halk hükümeti emperyalist ülkelerin tüm ayrıcalıklarını Çin'de feshettiler, büyük (komprador) burjuvazinin sermayesini kamulaştırdılar ve devlet mülkiyetine geçirdiler, yarı-feodal sistemin mülkiyetini ve toprağın kullanımını yok ettiler ve toprağı köylülerin mülkiyetine devrettiler; devlet ve koperatif mülkiyetini ve işçılerin , köylülerin ve ulusal burjuvazinin ekonomik çıkarlarını ve özel mülkiuyetini korudular; sanayileşme politikası izlediler.

SBKP(B), Orta ve Güneydoğu Avrupa Halk Demokrasileri ve Çin Halk Cumhuriyetini aşağıdaki koşullarda ayırt etmiştir:

"Çin Halk Cumhuriyeti'nin Halk demokratik devleti olduğu ve tüm demokratik kampla ortak amaçlar ve görevler için savaştığı gerçeğine dikkat ederken Çin Halk Cumhuriyeti ve Orta ve Güneydoğu Avrupa ülkeleri arasındaki fark görmemezlikten gelinemez. Orta ve Güneydoğu Avrupa ülkelerinde, Halk demokratik rejimlerinin sosyalizmin temelini kurma mücadelesinde proleterya diktatörlüğünün işlevlerini yerine getirdikleri biliniyor.

"fiu anda, Çin Halk demokrasisi proleterya diktatörlüğu biçimi değildir. Sosyalist inşa henüz Çin'in mevcut gündemine yerleşmemiştir." (15)

Emperyalist çıkarların Çin'de feshedilmesi/bozguna uğraması ve tarım devriminin tamamlanması devrimin anti-feodal ve anti-emperyalist görevelrinin 1952'de başarıldığı anlamına gelir. Çin Halk Cumhuriyeti proleterya diktatörlüğünü kurma ve sosyalizme geçişin kenarında duruyorlardı:

Çin halkı şu anda başlarında işçi sınıfının liderliğinde sosyalist devrimin ve toplumun sosyalist dönüşümünün görevlerini gerçekleştirmeye koyulmuştur" (16)

Lenin'in "proleterya diktatörlüğü çağında Ekonomi ve Politika"adlı makalesinde açıktır ki proleterya diktatörlüğu sosyalizme geçişte önkoşuldur. Bu tezler halk demokrasileri için geçerlidir. Dimitrov, "Sosyalizme geçiş, kapitalist unsurlara karşı ve sosyalist ekonominin örgütlenmesi için proleterya diktatörlüğü olmadan tamamlanamaz/ yerine getirilemez" fikrini belirtmiştir."(17) Sosyalist çizgide gelişme, şehir burjuvazisinin ekonomik olarak tasfiye edilmesini ve köy burjuvazisinin, kulakların, zar zor geçinen köylüleri sömüren olarak ekonomik durumlarının bastırılmasını gerektiren kollektif tarz/uslüp onların tamamen tasfiyesi şartlarını doğuracaktır. (18) Sosyalizme geçiş, burjuvazinin politik olarak yenilgiye uğramasını ve tüm devlet gücünün, komünistlerin başını çektiği işçi sınıfının elinde toplanmasını gerektirir. (19)

Çin halk demokrasileri devleti 1952'den sonra proleterya diktatörlüğünün işlevlerini yerine getirdiler mi? Çin'in 1954 Anayasası "sosyalist tür bir anayasa" olarak tanımlanıyordu. Mao, Lenin'in proleterya diktatörlüğü teorisinin hiçbir suretle/katiyen "modasının geçmediğini / demode olmadığını ileri sürmüştür. (21) Buna rağmen, ÇKP orta burjuva politik partilerini devlet iktidarından kaldırmaktan çekinmiştir. Mao -Lenin ve Dimitrov'un aksine / zıt olarak- "sosyalist anayasa" altında "demokratik partileri" muhafaza etmeyi savunmuştur. (22) Bilindiği gibi orta burjuvazinin politik partileri Ulusal Halk Kongresi'nde gunumuze kadar muhafaza edilmiştir / mevcut bulunmuştur. Bu, açıkça halk demokratik diktatörlüklerinin proleterya diktatörlüğüne dönüşmediğini saptamıştır.

Sosyalist toplumun temellerine doğru gelişmede başarısızlığa uğrayan, Çin toplumunun üretim ilişkileri proleterya diktatörlüğünü kurmadaki başarısızlığın akibeti/ sonucu olan ekonomik temeldi. Orta burjuvazi devlet özel girişimi (joint) türünde kısıtlamalara maruz kalmıştır ve sonradan kültürel devrim sürecinde 12 yıl yüksek derece ekonomik kısıtlamalarla yüz yüze kalırken ekonomik olarak ortadan kalkmamıştı. Mao Zedung, 1949 tarihinde milli burjuvazinin girişimleri/yatırımları sosyalizmde kamulaşacaktır, ifadesine geri dönmüştür.(23) Bu görüş, Dimitrov'un sosyalist çizgide gelişmeyi gerektiren sömürücü sınıfların şehirlerdeki son eseri -şehir burjuvazisinin- ekonomik olarak tasfiye olacağı anlayışıyla uygunluk içindedir. (24) Bu gerekliydi, çünkü sosyalize geçişte "kapitalizmin ekonomik kökenleri hala yok olmamıştır; kapitalist kalıntılar yöntemlerini yenileyerek / restore etmeye çalışarak mevcut durumlarını devam ettiriler ve gelişirler", diye belirtir. (25)

ÇKP'nin uzlaşmacı tutumu zengin köylülüğe ve toprak sahiplerine Marxist öğreti kooperatif çifliklerin küçük / yoksul (small) köylülere üyeliğini sınırlamaıştır. Bu, Engels'in "Fransa ve Almanya'da Köylü Sorunu" adlı eserindeki tartışmasında açıktır. SSCB'de zengin köylülük genelde kollektif çiftliklere kabul edilmediler. (27) Kulakları üye olarak birleştiren, "kooperatif çiftlikler" 1948 tarihinde Yugoslavya'da kurulduğunda, Kominform "kırsal alanlardaki zorunlu sahte kooperatiflerin kulakların ve onların ajanlarının ellinde olduğunu ve geniş çalışan köylülük kitlesini sömüren bir aracı temsil ettiğini belirtmiştir. (28) Çin'de eski toprak sahipleri ve zengin köylüler 1955'den sonra tarım kooperatiflerine üye olunmalarına izin verildi. (29) Tarım işbirliğinin yükseldiği sırada zengin köylülerin ve eski toprak sahiplerinin çoğunluğu kooperatiflere alınmıştır.(30) Bu üretim ilişkileri 1958'de kurulan tarım komünlerine nakledilmiştir.

Lenin'in "Proleterya Diktatörlüğü Çağında Ekonomi ve Politika" adlı eserindeki analizine göre, Çin halk cumhuriyetleri, proleterya diktatörlüğünün işlevini yerine getirmeyi ve kapitalistlerin ve toprak sahiplerinin -Lenin'in 'en zor görev" olarak saymadığı- iktidarını yıkmayı tamamlamayı başaramadılar. Çin Halk Cumhuriyeti, sosyalizmde tek başına sınıfları ve meta ilişkilerini yıkmaya yolaçabilecek, fabrika işçisi ve köylüler arasındaki farklılıklari ortadan kaldırmaya başlayamadı.

Bu nedenle, Molotov'un Komunist'e mektubu, Sovyetler Birliği'nde ve Çin Halk Cumhuriyei'nde kapitalist restorasyonu analiz etme girişimimizde olğanüstü bir değere sahiptir.

Cevap Tarihi: 18.01.2015- 14:40

---

Molotov'un mektubu

NEDİR BU: SORUMSUZLUK MU, İLKESİZLİK Mİ?

Kısa bir süre önce, 29 Ekim'de, Pravda'da Felsefe Doktroru Profesör A. Kosiçev imzasıyla "Devrim Üzerine Lenin" adlı bir makale yayınlandı. Bu makale, 'Sosyalist Devrim Üzerine V. Ulyanov" başlığıyla Eserler'in (iki cilt halinde) yayınlanması vesilesiyle yazılmıştı.

Prof. Kosiçev'in tam bir yüzeysellik taşıyan bu makalesinde şöyle bir alıntıya rastlanıyor: "Lenin'in öngördüğü gibi, sömürücü sınıfların tasfiye süreci tamamlandıktan sonra, proletarya diktatörlüğü devleti, doğal olarak tüm halkın devletine, tüm halk için demokrasiye dönüşür."

Prof. Kosiçev, Lenin'in nerede ve ne zaman böyle birşey söylediğini ise belirtmiyor. Lenin'in Eserler'inin iki cildinde de, bu makalenin dayandığı bu alıntı yoktur. Felsefe doktoru Kosiçev'in Lenin'e ilişkin söylediği her şey yüzde yüz kendi uydurmasıdır. Ve belki de nezaket nedeniyle Pravda'nın Yazı Kurulu bu "profesörce" anlaşılmaz söz yığınını basmıştır. Lenin'in bu soruna ilişkin düşüncesini araştırıp bulmak zor değildir. Lenin, 1919'da yazdığı (‹nglizce'de 30. cilt) "Proletarya Diktatörlüğü Aşamasında Ekonomi ve Politika" adlı makalesinde düşüncesini ortaya koymuştur: (Lenin'den alıntı)

Lenin bu makalede, yine sosyalizmin özünü ve sosyalizmi inşa eden ülkenin iç koşullarını gözönüne alarak, sosyalizmin zaferi için neyin gerekli olduğunu (yani proletaryanın devrimci diktatörlüğünün gerekliliğini) açıklamıştır: (Lenin'den alıntı)

Lenin'den yaptığımız bu (ve diğer) alıntılardan, Lenin'in sosyalizm ve sosyalist devlet konusundaki düşüncelerini kestirmek zor değildir. Lenin'in sözleri sözkonusu makaledekilerle karşılaştırıldığında, Prof. Kosiçev'in Lenin'e yaptığı göndermenin temelsiz olduğu görülür.

Herşeyden önce, Lenin kesin olarak "sosyalizmin, sınıfların ortadan kalkması anlamına geldiğini" belirtir. Bu sözlerden şunu anlayabiliriz: Ancak sınıflar ortadan kalktığında, ülkede toplumun sınıflara bölünmesi son bulduğunda sosyalizm inşa edilmiş olacaktır. Diğerleri gibi Kosiçev de bunu anlayamıyor ve anlamak istemiyor. Sadece sömürücü sınıfların ortadan kalkması ona yetiyor ve sınıfların tümden kaldırılması konusunda sessiz kalıyor.

Prof. Kosiçev Lenin'in sosyalizm konusundaki fikirlerini savunma adı altında Lenin'in düşüncesini ve Marksist-Leninist öğretiyi çarpıtıyor.

‹kincisi, Lenin, sosyalizmin inşası ile proletarya diktatörlüğü arasındaki doğrudan ve ayrılmaz bağı şupheye yer bırakmaz bir tarzda ortaya koyuyor. Prof. Kosiçev (malesef sadece o da değil) Lenin'den farklı bir tutuma sahiptir. Böyle bir durumda Lenin'in adına sığınarak Leninist olamyan bir tutuma izin verilebilir mi?

fiu sorun ortaya çıkıyor: Lenin'in yukarıda ortaya konan düşünceleri SSCB'de (ve diğer ülkelerde) sosyalizmin 60 yıllık inşası sürecinde doğrulanmadı ya da eskidi mi acaba? Eğer öyleyse, böyle durumlarda Lenin'in bize öğrettiği tarzda, doğrudan ve dürüst bir şekilde bundan söz etmiyoruz.

Bu sorunların, Felsefe Doktoru Prof. Kosiçev'i ilgilendirmediği açıktır. Ve bunlar, sosyalizmin ve komünizmin zaferi için mücadele eden herkese karşı koyuyorlar.

Kosiçev'in Pravda'daki makalesine gelince: Bu makale tam olarak nedir? Profesörce bilinçli bir sorumsuzluk mu, politik ilkesizlik mi, yoksa ikisi birden mi?

V. Molotov (1906-1962 SBKP üyesi)
15 Kasım 1977

Kaynak:Kütüphane, halk cephesi