Marks Gotha programını eleştirirken programda Lasalle'cıların kullandığı ''Özgür devlet'' terimine karşı ''Özgür devlet ne demektir'' sorusunu sorar. Cevabı emekçilerin amacının devleti özgürleştirmek olmadığıdır. Gelişmiş bir toplumun devleti ile geri kalmış bir ülkenin devletinin aralarında fark olmadığını ve birisinde devlet ne kadar özgürse diğerinde de devletin o kadar özgür olduğunu söylemiştir. Özgürlüğün devletin sınırlandırılmasıyla olabileceğini de söyleyen Marks'tır. Bu konuda, özgürlüğün devletin topluma bağımlı hale gelmesiyle imkan dahilinde olacağını görmüş ve bağımlılığın ''bütünüyle'' gerçekleşmesi durumunda özgürlüklerden söz edilebileceği yorumunda bulunmuştur.
Gotha programının eleştirisinde Marks'ın söylediklerinden anarşist bir yorum çıkarılabilir. Engels'in devrimden sonra devlet için mülkiyeti ortadan kaldırmanın devletin son eylemi olduğunu söylemesi de Marks'ın yorumuyla uyumludur. Ancak Marks ve Engels'te devlet konusundaki yorum bunlarla sınırlı değildir. Siyasal devrimden sonra burjuva devletin parçalanıp proleter devletin kurulmasını söyleyen ve bunu önemseyen de Marks'tır. Bu durumda üstteki yorumla birleştirildiğinde devletin tarihsel bir kategori olduğunu ve belli koşullar oluştuğunda ortadan kalkacağı yorumu yapılabilir. Sınıflar var olduğu sürece devlet var olacaktır ve devlet ancak kapitalizme geri dönüş olanaklarının kalmadığı koşullarda sönümlenecektir.
bu durumda sosyalistler için devrimden sonrada devletin varlığı önemli demektir. kapitalizme geri dönüş imkanları ortadan kalkıncaya kadar devlet sosyalizmde olacak demektir.
Öyle tabi. Marksist olduğunu iddia edip amacı devletin ortadan kaldırmak olarak koymak marksizme de aykırı. Devlet koşulların dayattığı bir baskı aracı, sınıflar durduğu, kapitalizme geri dönüş imkanları olduğu sürece ortadan kalkmaz. Marksistler devleti değil, devleti ortaya çıkartan koşulları ortadan kaldırmaya çalışır. O koşullar ortadankalktığında zaten devlet de ortadan kalkacaktır.
Benim merak ettiği konu sınıflar nasıl ortadan kalkacak kim ney onları kaldıracak
Hep söyleriz de bunun nasıl yapılacağı pek konuşulmaz.
Eğer bunu insan veya işçi sınıfı yapmazsa kim yapacak.
Devlet yıkılmaz ılga (sönümlenir)edilir der Engels bu ne demek
Bir Marxist bunu açıklasın.
Bu konu neden bu şekilde kategorileştirilir; sosyalist devletin işlevi ve nasıl ortadan kalkacağı belli, sınıfların da nasıl ortadan kalkacağı belli, komünizmin ne olduğu genel çerçevesi ile de olsa biliniyor, o zaman tam tamına devlet nasıl sönümlenir sorusunun cevabını genel anlamda ortaya koymak yeterlidir. Süreç içinde sınıfsız toplum koşullar elverdiğinde devletsizlikle buluşacaktır zaten.