Deniz Gezmiş - "Delikanlım"
DENİZ Bugüne Yılmayın Diye Sesleniyor- Can Dündar
Delikanlım belgeseli, Abim Deniz kitabı ile Deniz Gezmiş'in insani yanlarını ve fikirlerini en güzel şekilde aktaran kitaplardan birisi. Can Dündar ile Deniz Gezmişten başlayarak Hazirana ulaşan süreci konuştuk.
-Daha bir kaç yıl öncesinde Deniz Gezmişler karalanmaya, darbeci ilan edilmeye çalışıldı. Berrak bir su gibi akan Deniz'in hayatının size düşündürdüklerini sormak istiyoruz.
Kısa bir ömre neler sığdırılabileceğinin örneğidir Deniz
Baş eğmeden yürünebileceğinin, baskılar karşısında dimdik durulabileceğinin, cuntalara da darbecilere de mesafe konulabileceğinin kusursuz temsili
Mahkeme savunması, cezaevinden yolladığı mektuplar ve darağacına giderkenki sözleri, onunla ilgili her tür karalamaya en açık cevaptır ve Kürt sorununda, demokrasi meselesinde, bugün aranan çözümü ihtiva eder.
-Cesur ve atak bir çocukluk ve gençlik. Siz Deniz Gezmiş'in çocukluğuna ve gençliğine baktığınızda ne gördünüz?
O delidolu, yalınkılıç, gözükara çocuğu
Haksızlık karşısında gözü kararan bir delikanlıyı
Tepeden tırnağa cesareti
Sonraki Denizin ipuçlarını, köklerini, temelini
O ölümüne kavganın içerisinde ODTÜ'de 'ayakta zor duran bir at üzerinde bacakları yere sürünerek binen' Deniz... Kalemini kıran hakemin önünde devleşerek duran Deniz... Taylan'ın ölü bedenin önünde gözlerini ona dikmiş duran Deniz.. Nasıl anlatırsınız siz Deniz'i...
Bizim 70lerde tanıştığımız devrim, pek çatıkkaşlıydı. Koşullar sertleşmiş, ölüm kitleselleşmişti. Neşeyi toprağa gömmüş, gömdüğümüz yeri de unutmuş gibiydik. Aşkın ve Devrimin Partisi kurulana dek, devrim, aşka da sırtını dönmüş gibiydi. Devrime tebessüm yasaktı sanki
Devrimin gülümseyen yüzünü gördüm Denizde
En zor koşullar altında şakalaşan, mahkeme yolunda mavra açan, yabancı dilde flört mektupları yazan, yoldaşının başucunda ağlayan, hücrede idamının provasını yapan bir Deniz
Belki ondan bize bu kadar yakın
Hala
-Denizler, Mahirler ardından 12 Eylül'de yok edilen yüzlerce devrimci genç. Ne kaybetti ülke ve toplum?
İşte bakın bugün Egede o zeytinlik biçilirken, köylüler dövülürken koşup yetişemiyoruz. Berkinleri vuruyorlar, koruyamıyoruz. Haksızlık, hırsızlık, zulüm iktidar oldu, savuşturamıyoruz. Toplumun gözündeki bağı çözemiyoruz. Arsızca kentlere, ormanlara, denizlere saldıran rantiyecilere hesap soramıyoruz. Dağıldık, bir türlü toparlanamıyoruz. Yeni bir dünya umudunu ateşleyemiyoruz. Hala -ve iyi ki- onların adından yaptığımız şemsiyelerin altında toplanabiliyoruz; onların parkasını giyerek ısınıyoruz. Eksiğiz; tamamlanamıyoruz.
Deniz Gezmiş'in kısa hayatı, bir kültür ve ahlak olarak bugüne, bizlere ne söylüyor?
Tek bir şey: Yılmayın. 15 genç bir dünyayı değiştirmeye talip oluyorsa, yaşına, gücüne, koşuluna bakmaksızın bir imkansızın kapısını çalıyorsa, bugün değilse yarın sesimiz duyulur diyerek yüzyıllar ötesine cesaret sözcükleri fısıldıyorsa, bugünkü yılgınlık havası dağılsın, farklı tellerden çalanlar buluşsun diyedir.
Haziran'ın çocuklarına bakınca Deniz'den ne görüyorsunuz?
Ulucanlardaki seslerin işitildiğini
Toplumsal belleğe kaydedildiğini
ölümlerinin boşa gitmediğini
68 Mayısının, 2013 Haziranına devredildiğini
Birleşik Haziran Hareketi... Sizin Ekim'de çıkagelmiş Haziran güneşi, diye selamladığınız ve yine sizin deyiminizle Gezi'nin çocuğu... İzliyor musunuz Haziran Hareketi'ni, nasıl değerlendiriyorsunuz?
İzliyorum; forumlarda büyüyor. Olgunlaştı; daha temkinli ve sabırlı davranıyor. Uzun vadeli ve büyük düşünüyor. Kapışmıyor, birleşiyor. Genişlemeye çalışıyor. Kışı yarıladık sayılır; ha gayret; Haziran yaklaşıyor.
Söyleşi- Defne Kıran
Redaksiyon 11.Sayı
Denizleri hep sevdim ben
Erkan Öztürk
Denizleri hep sevdim ben,
suları hep sevdim;
seni denizler, sular gibi sevdim;
sular ne güzelse seni öyle sevdim.
Erdal ÖZ, Sular Ne Güzelse
Hangimizin yüzünde idama giderken bile o tarifsiz güven oluşur
Kaçımızın gözünün bebeğine o sarsıcı kararlı ifade oturur
Tanıklar, anılar, siyasi tarihimiz, karşıt cepheler bile hakkını veriyor 3 fidanın
Soylu, onurlu çocuklardı diyorlar onlar için
Yoksul ülkelerinde sömürülen milyonlarca insanın sesi olmuşlardı çünkü onlar. Tam bağımsız ve demokratik bir yapıya kavuşmasını istiyorlardı içine doğdukları sistemin.
Sistemin adamı olmadılar.
Okuyorlardı, araştırıyorlardı, yazıp çiziyorlardı. Meraklı, duruş geliştiren, tavır alan, itirazı olan adamlardı. Siyasi ikbal beklemediler. Bir şekilde üniversiteyi bitirip devletin en önemli kademelerinde göreve gelebilirlerdi. Bürokrasi de yükselebilirlerdi - ki onların çağdaşları, dava arkadaşları, o dönem aynı kulvarda bulunan yaşıtları bugünün valileri, hâkimleri, savcıları, bürokratları, siyasetçileri oldular
Şahsi hiçbir çıkar gözetmeden, halkımızın bağımsızlığı ve mutluluğu için savaştık diyebilecek kadar samimi olan bu yurtsever gençler, halkın haklı kavgasının safında yer tuttular. 20li yaşlarının başındaydılar. Belki yürekleri çocuktu ama fikirleri koca bir hayatın içine sığmayacak kadar büyüktü.
6 Mayıs 1972 günü Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnanı idama götüren zorbalar, devlet görevlileri, idamlarına el kaldıran günün siyasetçileri çoktan unutuldular, tarihin derinliklerine gömüldüler. Onları kimse hatırlamıyor, adlarını bilen küçük azınlıklar bile isimlerini lanetle anıyor.
Oysa Deniz Gezmiş ölüme giderken bile; "Burada ölen yalnızca benim bedenimdir, ki zaten ölümlüydü, ölecekti. Ama düşüncemi öldüremeyeceksiniz, ölmeyecek, yaşayacak." diyebilecek kadar davasına inanmış onurlu bir yurtsever olarak tarihe geçmiştir.
Dönemin devrimci gençleri Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan ile Maltepe Cezaevinde bir süre yatan, Türk edebiyatının ilkeli kalemi büyük yazar Erdal Özü de hayatın garip bir cilvesi olarak bir 6 Mayıs günü kaybettik.
Erdal Öz, o puslu dönemi hüzünlü ve gerçeki bir dille kaleme almıştı. Gülünün Solduğu Akşam, Deniz Gezmiş Anlatıyor, Defterimde Kuş Sesleri adlı eserleri o döneme ışık tutan önemli kaynaklardır. Gençler bu eserleri mutlaka okumalı, kütüphanelerinde bulundurmalıdırlar.
Her 6 Mayıs içimiz buruk ama bir o kadar da ümitvarız gelecekten. Artık fidanlara kıyılmayacak bu ülkede diye ümitleniriz
Hayat yeniler bizleri biliriz
Biliriz ki her dem denizlere çıkar sokaklar