Konu Tarihi: 03.03.2014- 21:19

---

Bu konuşmanın sahtesini üretecek teknoloji yok!
 
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve oğlu Bilal Erdoğan arasında geçtiği iddia edilen konuşma kayıtlarının internete düştüğü 24 Şubat gecesi, derhal konuşmaların ‘sahte, montaj, bilgisayarla yapılmış’ olduğu ileri sürüldü




ÖMÜR ŞAHİN KEYİF

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve oğlu Bilal Erdoğan arasında geçtiği iddia edilen konuşma kayıtlarının internete düştüğü 24 Şubat gecesi,   derhal konuşmaların ‘sahte, montaj, bilgisayarla yapılmış’ olduğu ileri sürüldü. Yine o gece bu kayıtların ‘gerçek’ olduğunu söyleyen ilk isimlerden biri o güne kadar besteci, ses tasarımcısı, gitarist ve prodüktör olarak imza attığı işleri, albümleri ve uluslararası arenada aldığı ödülleriyle yakından tanıdığımız Erdem Helvacıoğlu’ydu.

İTU MIAM Elektroakustik Kompozisyon ve Ses Mühendisliği doktora programından mezun olan Helvacıoğlu Twitter’da ses mühendisi gömleğiyle ‘Bana güvenin bu kayıtlar gerçek’ dedi. Elbette, 25 Şubat sabahının ilk saatlerinde, henüz geceyi yaşamakta olan Amerika’daki birtakım “dünyaca ünlü” stüdyolardan raporlar alındığına dair haberler düşmeye başladı. Daha sonra adı geçen (bazılarının isimleri de yazmıyordu) stüdyolar bu raporları yalanladı.

İçinde olmayana epey karmaşık gelen bu teknik işleri bir bilene soralım istedik. Erdem Helvacıoğlu kayıtları, raporları ve olanları bakın nasıl yorumladı..

.»Söz konusu konuşmanın sahtesi kolayca üretilebilir mi?
Söz konusu 11 dakikalık konuşmanın sahtesinin üretilmesi dünya üzerinde elimizde bulunan teknoloji ile mümkün değildir.

»Bilgisayar ortamında herhangi bir kişiyi ya da aletin sesi “taklit” edilebilir mi ya da ses üretilebilir mi?
Fiziksel modelleme denilen bir teknik ile bazı müzik enstrümanlarının modellemeleri yapılmaya çalışılmaktadır. Ancak halen kulak ile ayırt edilemeyecek kadar iyi bir modelleme yapılamamıştır. Bu tip bir modellemeyi ses için yapmak çok daha zor bir işlemdir.

»Bir programda Yiğit Bulut taklit yöntemi olarak “PC kartı ile sesin DNA’sının çıkarılması”na işaret etmişti. Böyle bir yöntem var mı gerçekten?
Herkesin farklı parmak izinin olması gibi ayrıca herkesin kendine özel ses bir izi vardır. Bu ses izi analiz için kullanılabilir ancak sadece böyle bir izden 11 dakikalık bir kayıt yaratılamaz.

KILIÇDAROĞLU MONTAJI FİYASKO
»Dijital teknolojiler bu kadar gelişmişken sesin bire bir taklit edilmesi neden zor?
İnsan sesi çok komplike bir enstrüman. Eğer insanlar robot gibi sadece tek bir notada ve hiçbir duygu işareti taşımadan konuşuyor olsalardı taklit edilmeleri çok daha kolay olurdu. Ayrıca bize ait olan özgün sesin tınısı sadece ses tellerimize de bağlı değil. Ses tellerimiz titreştikten sonra kafamızda ve tüm vücudumuzda rezone ediyorlar. Tüm bu değişkenlerin toplamı bir kişinin sesinden bilgisayar ortamında inandırıcı bir taklit yaratmayı imkânsız kılıyor.

»Ses nasıl ‘montaj’ edilir?
Birden fazla ses kaydından farklı kelimeleri birleştirme işlemine genel anlamı ile ses montajı denir.
»Arşivlerde Başbakan’ın ses kayıtları mevcut. Bunlar birleştirilerek bir kurgu yapılamaz mı?
Yapılamaz. Kelimeler yan yana getirilse bile sesteki anlam, duygu bütünlüğü ve melodisini yaratmak mümkün olmayacaktır. Ayrıca tüm bu farklı kayıtlardaki kelimelerin ayrı ambiyans ve reverbasyon karakteristikleri olacaktır. Tümünün problemsiz bir şekilde birleştirilmesi mümkün değildir.

»Peki Kılıçdaroğlu’nun Erdoğan’ı övdüğü montaj kaydı nasıl yaptılar?
Kılıçdaroğlu’nun montajı tam bir fiyasko, tam bir komedi. Grup toplantısında yaptığı ve Meclis TV arşivlerinde de bulunan bir konuşmadan bazı bölümlerin kesilip, bir başka yere yapıştırılmasıyla oluşturulan çok cahilce yapılmış bir işlem.   O kadar kötü ki bu basit işlemde bile anlam bütünlüğü sağlanamamış. Ayrıca alkış sesleri de bambaşka bir kayıttan alınmış gibi duyulmakta. Burada farklı konuşmalardan kelime kelime alınıp yaratılan yepyeni bir konuşma yok zaten. Bu işlemle ne yapılmak istenmiş ben anlayamadım açıkçası. ‘Konuşmalardan montaj çok rahatlıkla yapılabilir’ denmek mi istenmiş? Aksini ispatlar hale gelen bir çalışma olmuş.

PROGRAM İSİMLERİ BİLE YANLIŞ
»Bu kayıtların orijinalliği en iyi nerede test edilir?
En iyi test ‘Audio Forensic’ üzerine uzman kriminoloji laboratuvarlarında yapılır.

»ABD’de bazı stüdyolara gönderdiklerini söylüyorlar kayıtları. Bu stüdyolarla ilgili bilginiz var mı?
ABD’de şu ana kadar gönderilen stüdyolar kayıt stüdyoları ve bu konuda uzmanlıkları yok. Ayrıca alındığı söylenen raporların da sahte olduğu stüdyo sahipleri tarafından belirtildi. Bu konuda uzman bir laboratuvar analizi Joshua Marpet tarafından ABD’de yapıldı ve şu an itibariyle rapor da yayınlandı. Bu raporda da ‘Kayıtta bir montaj izi olmadığı gözükmektedir’ ibaresi yer alıyor.

»NewYork’ta “dünyaca ünlü bir laboratuvarın” kaydı “Cubase7 ve Wave 9 programlarıyla genişletilerek incelendiği ve montaj olduğuna kanaat getirildiği”ne dair haberler yapıldı. Bu konuda ne dersiniz?
Dünya üzerindeki hiçbir kriminal laboratuvarda ‘Cubase 7’ programı kullanılmaz. Çünkü ‘Cubase’ bir müzik prodüksiyon programıdır; ses analiz programı değil. ‘Wave 9’ diye bir program yoktur, ‘Waves 9’ diye; biz ses mühendisi, prodüktörlerin ‘plugin’ dediği başka bir ana program içinde çalışan bir eklenti vardır. Bu ‘plugin’ ile de detaylı bir ses analizi zaten yapılamaz. ‘Plugin’in isminin bile doğru yazılmadığı bir habere zaten hiç inanılmaz.

O RAPOR ÇOK KÖTÜ BİR ÇEVİRİ
»Bir de ABD’de ‘Shame on you’ (Yazıklar olsun) diyerek analiz yaptığını yalanlayan John Marshall Studios var.   Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
John Marshall Studios bu açıklamayı yaptı ve ABD’de sorumlular hakkında dava açacağını belirtti. Stüdyonun yaptığı resmi açıklamadan anlaşıldığı üzere, Robin Lai adlı ses mühendisi “sıfırlama” kaydını dinlemiş ve zaten beş ayrı zamanda kaydedildiği bilinen 11 dakikalık kaydın ‘beş ayrı zamanda kaydedilmiş olduğunu’ belirtmiş. Daha sonra ofis masasında bulunan John Marshall Studios kartı, Robin Lai’nin izni ve bilgisi dışında, çıktısı alınmış olan basit açıklamaya zımbalanmış. John Marshall Studios, açıklama stüdyonun resmi görüşünü yansıtmadığı ve sahtekarlık yapılmış olduğu için de dava açacağını belirtmiş.

»TRT de bir analiz yaptığını belirterek ,   “Görüşme kayıtları kes, kopyala, yapıştır yöntemiyle üretildi” şeklinde açıklamada bulundu. Bunu nasıl yorumluyorsunuz?
TRT’nin yaptığı iddia edilen analizin fotoğrafları internette bulunmakta. Çok basit video kurgulama programında alelacele yapılmış ve kamuoyunu yönlendirmeye yönelik bir propaganda. Bilimsel bir açıklama olarak ele alınması mümkün değil.

»Sosyal medyada bu konuyla ilgili birçok açıklama görüyoruz. Örneğin ses mühendisi olduğunu ifade eden biri “Gürültü taban imzası devamlı kaydedilmiş, bir konuşmayla tutarlı değil” dedi. Bu ne demek?
Bu Kaleidoscope Sound stüdyosunda çalışan genç ve tecrübesiz ses mühendisi Kyle Cassel’in yaptığı açıklamanın çok kötü bir Türkçe çevirisi sanırım. Stüdyo konu hakkında detaylı açıklamayı yaptı daha sonrasında ve nasıl aldatıldıklarını belirttiler. 30 dakikalık çalışma için Kyle Cassel’a 50 Amerikan doları verilmiş. Ne kadar detaylı bir analiz yapılabileceğini sizin takdirinize bırakıyorum.

Burada tek kelime Türkçe bilmeyen ses mühendisine 11 dakikalık kaydın beş ayrı zamanda (gün içinde ayrı vakitlerde) kaydedilmiş sesler olduğu söylenmeden “Bu kayıtta süreklilik var mı yoksa farklı kayıtların yanyana gelmesinden mi oluşuyor?” diye sorulmuş. Doğal olarak ses mühendisi de ayrı vakitlerdeki kayıtların başlangıç noktalarını işaret etmiş, seslerde bir oynama, montaj var dememiş. Kaleidoscope ve montaj olduğuna dair kendilerinden rapor alındığı iddia edilen tüm stüdyolar ABD’de konu hakkında dava açacaklar yakın bir zamanda.

»Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık da incelemeye dahi gerek olmadığını, bu kaydın montaj olduğunun açık olduğunu söyledi. Bu böyle farklı farklı yorumlanabilecek bir şey mi?
Dünya üzerinde hiçbir bilimsel veri hisler ile ifade edilmez. Bakanın vermiş olduğu bu demeci ciddiye almaya gerek olduğunu düşünmüyorum.

»Türkiye’de dönem dönem bazı meslekler ‘popüler’ oluyor, bugünlerde de ‘ses mühendisliği’ öyle. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Keşke böyle bir olay üzerine doğmamış olsaydı bu ilgi.

***

Ses mühendisi olmayan da rahatlıkla anlar

»Ses kayıtlarının ortaya çıkmasından kısa süre sonra size kayıtların montaj olmadığını söyleten ne oldu?


Birincisi konuşmaların akıcılığı, doğallığı ve hiçbir edit probleminin duyulmaması kaydın gerçek olma ihtimalini yükseltti...

»Onun dışında herhangi bir inceleme yaptınız mı kayıtlarla ilgili? Elinizin altında buna müsade edecek bir sistem var mı?
Evet bir inceleme yaptım. Detaylı spektral analiz yapabileceğim özel programlar var elimde.
Ambiyans seslerin spektral analizini yaptığımda, bunların sürekli olduğunu gördüm. Oysa montajlanmış bir kayıtta bu ambiyans seslerin mutlaka her edit noktasında farklı olması gerekir. Onun dışında diğer ses mühendisi dostlarımız da kendi analizlerini yaptılar. Ama tabii ki resmi bir belge olması için kaydın yurtdışında bir laboratuvarda analiz edilip raporlanması gerekmekte.

»Bu tür şeyler çıplak kulakla ayırt edilebilir mi? Bunu biz de yapabilir miyiz?
Montaj olduğunu ses mühendisi olmayanlar da rahatlıkla ayırt edebilir. Kelimeler arasında düzgün olmayan geçişlerden, anlam ve duygu dağınıklığından, sesteki doğal konuşma melodisinin yokluğundan ve ambiyans seslerin sürekli değişmesinden kaydın montaj olduğu hemen anlaşılabilir. Bu kayıtta böyle bir durum söz konusu değil.
 

***

NEDEN?

Hükümet art arda ortaya çıkan ses kayıtlarının montaj olduğunu iddia ediyor. Kayıtların gönderildiği ABD’li şirketler bu iddiayı yalanlıyor. Ses mühendisi Erdem Helvacıoğlu ‘Bu konuşmaların sahtesi üretilemez’ diyor.

Birgün

Cevap Tarihi: 03.03.2014- 22:36

---

Aşırı fanatik olup bu tapeleri görmezlikten gelenler dışında, bunların gerçek olmadığına inananlar var mıdır?   AKP'den demokrasi umanlar Bilal ve Erdoğan'ın arasında geçen konuşmalar için ne düşünüyordur?

Cevap Tarihi: 04.03.2014- 16:25

---

Sonar'ın son açıkladığı ankette AKP'nin her yerde oyunun yüzde sekiz ile onüç arasında düştüğü tespiti var. Her gün bir ses kaydının ortaya çıktığını göz önüne aldığımızda bu oranın seçime kadar daha da düşeceğini gösteriyor. AKP'nin seçimde yüzde otuz beşin altına inebileceğini düşünüyorum.