Yeni toplumu komünler inşa ediyor

Tüm halkın yer aldığı, aşağıdan yukarıya komünler aracılığıyla örgütlenen; insanı, toplumu, barışı esas alan bir sistem. Ortadoğu’nun en özgür ve demokratik düzeni burada inşa ediliyor...


ELÇİN YILDIRAL

Ziyaretimizin ikinci günü Hükümet Konağı, Yasama Meclisi oluyor. Yönetim, hükümet, Kanton ya da Yasama Meclisi’ne ilişkin sorular soruluyor. Avukatlar, devrimi yerinde görmek, kendi kurumlarına, partilerine anlatmak, kamuoyuyla paylaşarak farkındalık yaratmak için Rojava’da olduklarını dile getiriyor.

HALK KOMÜNLERİ
Rojava’da kanton modeli ile örgütlenme söz konusu. Üç Kanton’a ayrılmış; Afrin, Kobane ve Cizire. Cizire Rojava’nın merkezi durumda. Başkent Qamışlo Cizire’de yer alıyor.
Her üç Kanton’da özerk fakat üç kanton arasında koordinasyon sağlanıyor. Her üç Kanton’da oluşturulan yönetim sisteminin adı; “Demokratik Özerklik Sistemi.” Buna göre; mahalle, köy, belde, ilçe ve kentlerde halkın oluşturduğu komünler kuruluyor önce. Komünlerin sayısı 300 ile sınırlandırılıyor.   Komünlerin kadın ve erkek olmak üzere iki sözcüsü var. Komünler, yaşadıkları bölgenin ihtiyaçlarına göre 3-5 kişiden oluşan komiteler kuruyor.

KANTON MECLİSİ
Komünler, meclisleri oluşturuyor; Köy Meclisi, Belde Meclisi, İlçe Meclisi, Mahalle Meclisi, Kent Meclisi şeklinde. Köy Meclisleri temsilcilerinden belde, belde temsilcilerinden ilçe, ilçelerin temsilcilerinden mahalle, mahalle temsilcilerinden ise kent temsilcileri şeklinde tabandan yukarıya bir yapı inşa ediliyor. Kent Meclisleri ise Kanton’u oluşturuyor. Kanton’da 9 kent bulunuyor. 9 kentin meclisinden nüfusa göre 20, 50, 70 kişiden oluşan temsilciler Kanton’a gönderiliyor. Bu şekilde Kanton Meclisi oluşturuluyor. Yani özyönetim sistemi.   Kanton Meclisi, savaş nedeniyle seçimle kurulamıyor; fakat, Kanton’da yaşayan her halkın uzlaşısıyla kuruluyor.

YASA HAZIRLANIYOR
Kanton Meclisi’nin yasama yetkisi de bulunuyor. Bu nedenle Yasama Meclisi de deniliyor.   Her kurum, asayiş, sağlık, kadın örgütleri vs. yasa oluştururken kendi içlerinde tartışıyor, Rojava Sözleşmesi (Anayasa)’ne uygun yasalar oluşturuyorlar. Oluşturulan yasalar, Yasama Meclisi’ne sunuluyor. Eğer sözleşmeye veya pratiklerine uygun olmayan bir yasa varsa yasayı oluşturan kurum meclise çağrılıyor ve birlikte   tartışıp, uzlaşarak değiştiriyorlar.  

Yasama Meclisi’ni 13 komisyon denetliyor. Bu komisyonlar ayda bir toplanarak toplumsal sorunlara ilişkin rapor hazırlıyor. Böylece denetim sistemi işlemiş oluyor.

Kanton Meclisi’nde 12 parti temsilcisi yer alıyor. 5 kişilik Divan’ı var. Eşbaşkalık sistemi uygulanıyor. Meclisin Eşbakanıları ise Hakem Xalo ile Süryani kökenli Nezîra Gewriye. 101 kişiden oluşuyor meclis. Kürt, Arap, Asuri-Süryani, Çeçen ve Ermeni gibi bölgede yaşayan tüm halkların temsiliyetine önem veriliyor Yasama Meclisi’nde. Ocak’ın 21’inde birinci yılını doldurmuş olacak meclisin varlığı.

***

Yüzde 40 kadın kotası

Seçim için çalışmalar sürüyor. İlk adım Seçim Kanunu’nu çıkartmak oluyor. Kanuna göre; yüzde 20’lik dilim bağımsız adaylara ayrılıyor, yüzde 80’lik dilim siyasi partilere, yüzde 40’lık dilim kadınlara, yüzde 10’luk dilim Arap, Kürt, Süryani, Asuri yani tüm halklara, yüzde 5’lik dilim ise “azınlık” gruplara; Ermeni, Ezidi ve Çeçenlere…Nispi Seçim Sistemi temel alınmış. Halkın hem bağımsızlara hem de siyasi partilere oy atması planlanmış. Yüzde 2 seçim barajı var. Partilerin seçime girmesi ise şu şekilde düzenlenmiş: Yasama Meclisi, Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Toplumsal Sosyal İşler Bakanlığı, Yüksek Mahkeme/Anayasa Mahkemesi’den oluşan 6 kurum siyasi partilerin seçime girip giremeyeceklerini belirliyor. Kriter olarak ise, partilerin kotalara ve Demokratik Ulus Paradigması’na uyması şartı aranıyor.

***

Tüm etnik gruplar gözetilmiş

Kanton/Yasama Meclisi de bölge yönetimini yani hükümeti oluşturuyor. Hükümet Başkanı Ekrem Hüso ve Başkan Yardımcısı Dr. Hüseyin Hasan hükümetin yapısını anlatmaya devam ediyor. Hükümette 22 bakanlık var. Yönetim modeli; Kanton sistemi, Yasama Meclisi, Yönetim, Adalet ve Yüksek Seçim Kurulu olmak üzere 4 dört ayak üzerinde kurulu. Kanton’da yönetim 4 yılda bir yenilenmek üzere planlanmış.

***

Esas olan toplumun yönetmesi

Başkan Yardımcısı Dr. Hasan, “Demokratik Özerklik inşa edilmeye başlandığında ‘ülke bölünür’ deniliyordu. Fakat bu sistem, bölmek üzerine kurulu bir sistem değil. Tüm halkları birleştiren; toplumu, insanı, barışı temel alan bir sistem. Bunu diğer halklar yeni yeni anlamaya başladı. Araplar, Süryaniler… bu inşa sürecinde yer alıyorlar artık”   diyerek devrimin ruhunu özetliyor.