Plebyenlik: İyi bir şey mi?-Metin Çulhaoğlu
Pleb Latince bir sözcük. Kabaca halk anlamına geliyor; ama biraz daha incesi sıradan, alelade insan demek oluyor. Plebisit sözcüğü buradan türüyor: Herhangi bir meselenin halkın oyuna sunulması
Plebyen sözcüğü ise bir sıfat olarak halka ait, sıradan insanın yaptığı gibi vb. anlamına geliyor.
Konu şu: Türkiye solunda, belki de şu halk denen, sıradan insan kabul edilenden uzak kalmanı verdiği sıkıntı nedeniyle bir tür plebleşme eğilimi görülüyor. Yani sol, kendi içinde ne kadar plebleşirse o kadar halklaşacağını sanıyor.
Örneğin, Mustafa Koç öldü ya
Öldü, yaşamını yitirdi, vefat etti yetmiyor; ille ölümü tanımlayan daha ağır sözcükler kullanacaksın
O bir sermayedardı, işçileri sömürürdü gibi şeyler de kesmez
O emeğin kanını emen bir vampirdi diyeceksin ki duyduğun kini iyi anlatabilesin
İyi de, böyle yapınca halkın gerçek hissiyatı paylaşılmış, halka yakınlaşılmış mı oluyor?
Hiç sanmıyoruz. Halk öldü der, Allah rahmet eylesin der, Zenginlik ne ki, kefenin cebi mi var der, böyle gider.
Peki ya sol ölümü geberme olarak anlattığında, bir kapitalisti kan emen vampir olarak tanımladığında halk sahi yahu deyip meseleye daha farklı bakacaksa?
Onu da hiç sanmıyoruz.
***
Bunları geçip meselenin özüne inmeye çalışalım.
İki kere iki dört kesinliğindedir: Bir devrimcide plebyen damar mutlaka olmalıdır; plebyen tepkilerden, onun yıkıcı yanlarından büsbütün arınmış bir devrim de düşünülemez.
Gelgelelim, eğer sosyalizmden ve devrimden söz ediyorsak, bu hedeflere götürecek hattın ana, kurucu ve şekillendirici öğesinin plebyenlik olduğu hiçbir şekilde söylenemez. Marifet, düşünsel derinliği, tarih bilincini, gelişkin bir kültürel formasyonu, halktan olanla, sıradan insanın duyarlılığıyla buluşturabilmektir.
Gelişkin düşünce, gün gelir sıradan olanla buluşabilir; ama sadece ve sadece sıradan ve gündelik olandan, süzülmemiş ham öfkeden gelişkin düşünce çıkmaz.
Başka türlü söylersek, sol, örneğin Erdoğanın muhtar toplantılarında bilerek sergilediği pelebyenliğin karşısına, kendi kendini plebleştirerek çıkamaz. Çıkmaya kalkarsa, kendine zimmetlenen büyük bir mirası tepmiş olacağı gibi, böyle alanlarda Erdoğan gibilerle aşık atması mümkün olmadığından halkla rezonans kurma işinde de yaya kalacaktır.
Unutmayalım: Bolşevikler, 1917nin hemen sonrasında halkın Çarlık dönemine ve kiliseye ait mimari değerlere yönelik aşırı yıkıcılığını engellemek için çok uğraşmıştı. Yenilik adına Rusyanın kültürel birikimini bir kalemde silip atmaya kalkanlarla da
Unutmayalım: Gezi (iktidar çok istemesine rağmen) solun 6-7 Eylülüne dönmediyse, solun gelişkinliği sayesindedir.
Artık nasıl tabir edilirse, halka gidelim, onun duyarlılıklarını, tepkilerini anlayıp paylaşalım
Ama bunları kendi kendimizi plebleştirerek yapamayacağımızı da bilelim