Türkiye’de faal sol örgütler için anahtar liste



IsmailGuneyYilmaz


Bu basit ve gösterişsiz liste aslında epey zamandır biriken ve süren bir çabanın sonucu.

Çalışma, fraksiyon.org’da yayımlanan “19 Aralık: En Uzun Gece” başlıklı yazımın bu blog’daki “versiyon”unda yeni bilgiler aldıkça sürekli güncellediğim   “faal sol örgütler”le ilgili üçüncü dipnotunun bağımsız bir başlığa çevrilip toparlanmasından ibaret.

Listede belirlenen yöntemse şudur:

Siyasal kökenlerine göre ayrılan bütün örgütler için ayrı bir açıklama yapıldı. Ancak daha az bilindiğini var saydığımız bazı örgütlerle ilgili yer yer daha uzun, kısa anahtar notlar koyuldu. Herhâlükârda olabilecek en özet tanım düşünüldü.

Bu listede sâdece Türkiye sol/sosyalist hareketinden örgütler yer alıyor. Kürt örgütleri içinse -ve belki de   Türkiye’de sağ ve “merkez” siyasal akımlar için-   ileride ayrı bir çetele tutmak da kafamda var.

Bir iki değiniyi de yapıp, açışı bitirip, listeye geçelim.

Bu listenin tek amacı konuyla ilgilenen insanlara kolay kullanılabilir derli toplu bir kısa kaynak sunmaktır.

Hatasızlık, yanlışsızlık, eksiksizlik gibi hiçbir iddiaya sâhip olmayan çalışma her türlü katkıya açıktır. Blog, bizim olduğu için sorun yok, yeni bilgiler geldikçe düzeltme ve eklemeler yapılır.

Türkiye faal sol örgütler

Not: Faaliyeti konusunda emin olunamayan örgütler de listeye katıldı ancak bunlarla ilgili “bilgisizlik notları” da parantez içlerine iliştirildi.

  -THKP-C kökenliler-

DHKP-C (Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi. 1978’de Devrimci Yol’dan ayrılan Devrimci Sol’un partileşmiş [1994] devamı. Bu grup, DY’nin kurulması öncesinde “Cepheciler”, “Kurtuluş grubu” diye de bilinen THKP-C’ci İstanbul ekibiydi [İYÖD])

– Devrimci Yol geleneğinden gelenler:

ÖDP (Özgürlük ve Dayanışma Partisi. Diğer geleneklerden [TKP-TİP, Kurtuluş, TKEP, Sosyalist Politika, TSİP, Troçkistler vs.] yapılarla ortak yasal partileşme sürecinde [GBK+BSP] kuruldu [1996]. Tasfiyeler ve ayrılıklar neticesinde DY grubuna kadar daraldı)

Halkevleri (Yasal parti [GBK. devamındaki ÖDP] sürecine katılmayan Devrimciler çalışmasının en büyük kanadı. Eski Devrim dergisi. Devrimciler çalışmasına “Sempatizanlar”, “Taraftarlar” da denirdi)

EHP (Emekçi Hareket Partisi [2004]. Devrimciler çalışmasından koptu. Eskişehir ağırlıklı çevre. Hareket çevresi. ÖDP ve SDP içinde birlik çabaları yürümeyince ayrı parti kurdular)

Devrimci Hareket (Devrimciler çalışmasının diğer devamcısı. Eski Otonomcular)

Özgürlük (Devrimci Hareket’ten koptu. Bir dönem EHP’ye katıldı, ayrıldı. Devrimci Yolda Özgürlük)

Dayanışma Evleri (ÖDP’den koptu -Mahmut Memduh Uyan grubu (?)-.Öğrenci Dayanışması, Öğrencinin Sesi, Liseli Dayanışma/Devrimci Liseli Gençlik ve Umut-Sen bu grupla ilişkili. Çevrenin Başlangıç Dergi’yle bağlantısı var. SODAP’ın Dayanışma Evleri’yle karıştırılmamalı.)

Kesintisiz (EHP’den ayrıldı [2015]. HTKP’ye katıldı)

Yıldız Yumruk (2013’te Özgürlük’ten koptu)

Sosyal Haklar Derneği (2006. ÖDP’den ayrılan bir grup. Toplumsol. Sosyal Hukuk dergisi. DirenEmek. Siyaset Meclisi)

– diğer gruplar

MLSPB (Marksist Leninist Silahlı Propaganda Birliği. 12 Mart’tan sonra diğer çevrelerce “THKP-C X” diye anılan gruplardan biridir. 1975’te birkaç çevrenin birleşmesiyle kuruldu. 2000’lerde HKG ile [Halk Kurtuluş Güçleri. Dev-Savaş’ın devamı] birleşti)

THKP-C/HDÖ (Halkın Devrimci Öncüleri. Yurtdışında bir dergi çevresi olarak faal [kurtuluscephesi]. “Acilciler”

-TKP ve TİP kökenliler-



HTKP (Halkın Türkiye Komünist Partisi. 2014’teki SİP-TKP bölünmesinden. Erkan Baş ve Metin Çulhaoğlu grubu. BHH/Haziran içinde fakat HDP’yle yakın)

KP (Komünist Parti. SİP-TKP ayrışmasından. Kemal Okuyan ve Aydemir Güler grubu. SİP [1993], Yalçın Küçük etrafında toplanan ve TİP’ten kopan Sosyalist İktidar [1979] çevresinin devamıdır. Bu yapı, Sosyalist İktidar, Gelenek, STP’den [1992] SİP’e, oradan KP-TKP’ye [2001] ve bugünkü hâline evrildi. Gelenek [1986], Çulhaoğlu-Küçük ayrışmasındaki Çulhaoğlu tarafıdır) (Yasal olarak TKP adını aldı.-melnur)

TKH (Türkiye Komünist Hareketi. HTKP’den 2015’de koptu. Haziran içinde. HTKP’den bariz farkı HDP siyasetine yakın durmaması ve geçmiş SİP-TKP benzeri bir söyleme sahip oluşu.)

TKP 1920 (Türkiye Komünist Partisi-1920. 2012. BSP-ÖDP’ye gidecek olan TBKP sürecinden ayrılan TKP’lilerin kurduğu yasal parti. 10 Eylül’ün devamı Ürün’ün partileşmiş hâli. Ürün’den 2002’de ayrılıp, 2009’da dağılan Savaş Yolu’ndan da katılımlar oldu. Bir bölünme de yaşadılar, bölünenlerin bir kısmı Söz ve Eylem’e geçti)

TKP (TKP geleneğinin sürdürücüsü illegal dar bir grup. Atılım gazetesi. tkp-online)

TKP – İşçinin Sesi (1978-79’da Rıza Yürükoğlu önderliğinde Londra’da kuruldu. Özellikle yurt dışında sürdürücü dar bir grubun varlığı söz konusu. t-k-p.net)

TSİP (1974’te kuruldu.Türkiye Sosyalist İşçi Partisi. Kıvılcımlı geleneğinden bir grupla, TİP kökenli bir aydın çevresinin, THKP-C’den gelen az sayıda insanla ortaklaşması ile kuruldu)

TKP/Kıvılcım ([Sosyalist] Vatan Partisi [VP] geleneğinin devamı. 1974’de kuruldu, 1989’da reorganize edildi)

TÖPG (Toplumsal Özgürlük Parti Girişimi. SYKP’ye katılmayan TÖP’lüler. TÖP, 1996’da TKP-Kıvılcım’dan koptu)

HKP (Halkın Kurtuluş Partisi. 2005’de kuruldu. 1974’te VP’den ayrılan Devrimci Derleniş/Devrimci Mücadele’nin devamı. Sol-Kemalist)

Devrimci Kıvılcım Hareketi (’90’ların başında TKP/K’dan koptu. Örgütsel faaliyetine dair bir veri yok)

Sorun Yayınları Kolektifi (1975’den beri devam eden Sorun Polemik dergisi çevresi)

Sosyalist Siyaset (SİP’ten kopup, SDP’ye geçen sonra da oradan da ayrılan bir ekip. Örgütsel faaliyetine dair bir bilgim yok)

Fabrika (TİP kökenli. Faalliğine dair bilgim yok. 1988’de ortaya çıkan İktidar Yolu’nun devamı. İktidar Yolu ’92’de Fabrika oldu. DSEP adını da kullanmıştır. Sosyalist Gençlik.)

Sosyalist Gençlik (Fabrika’dan ayrıldıklarını açıkladılar. 2007)

Söz ve Eylem (TİP ya da TKP geleneği fakat hangi gruptan ayrıldı bilmiyorum. Komünist Hareket. Söz ve Eylem’in ilk sayısı Haziran 2011’de çıktı.)

TDP (Türkiye Devrim Partisi. 1992. TSİP’in illegal kanadı TKP/R’nin [1975] devamıdır. TSİP’ten kopan ve TKP/B [1977] adını alan parti TDP’ye dönüşmüştü. Hareketin kökeni Doktorcu gelenektendir. bkz. DKP [“Geleneksizler” içinde [Devrimci Komünarlar Partisi’ni kast ediyorum. TKP-B lideri İbrahim Seven’in 1989’da örgütten ayrılarak kurduğu Devrimci Komünist Parti’yle karıştırılmasın. O DKP 1994’te dağıldı.])

Sosyalist Devrim (Çulhaoğlu’nun Sosyalist Politika çevresinden ayrılmıştı. Akıbetini bilmiyorum. Sanırım Sosyalist Devrim Parti Girişimi’ne katıldılar. Sosyalist Politika, 1993’te STP’den [sonra SİP-TKP] kopan ve 2001’e dek ÖDP içerisinde yer almış bir gruptur. 2001’de SİP-TKP’ye geri döndüler.)

Sosyalist Devrim Partisi Girişimi (1999’da SİP’ten Nurtepe merkezli olarak ayrılan çevre. Muhtemelen Sosyalist Politika’nın SİP’e dönüşünü eleştiren [yukarıda andığımız] Sosyalist Devrim ile birleştiler. Eylül 2016’da HTKP’ye katıldı.)

Bedreddini Hareket: (SİP’ten 2000 yılında ayrılan Gerçek dergisinin devamı olan çevre. SDP içinde faaliyet yürütüyor.)

Söz/Türkiye Gerçeği (eski “Hedef”. bkz. SDP)

  -“Gelenek”sizler-


Kaldıraç (Yalçın Küçük’ün Toplumsal Kurtuluş grubundan 1996’da kopan bir çevre ile farklı geleneklerden gelen kimi isimlerin birleşmesiyle oluştu)

KİH (Komünist İşçi Hareketi. Kaldıraç’tan koptu. Örgütsel faaliyetine dair bir veri yok)

MLKP (Marksist Leninist Komünist Parti. 1994’te TKP-ML Hareketi, TKİH -daha önce TDKP’den kopan TDKİH bu yapıyla birleşmişti-, TKP/ML-Yİ֒nün birleşmesiyle kuruldu. Örgüte her ne kadar “geleneksiz” desek de Kaypakkaya mirasının sahiplenilişi barizdir)

KDH/L (Komünist Devrim Hareketi/Leninist. 2005-2006 yıllarında dağılan anti-stalinist KDH/DPG’den kopan bir grup. KDH; TKP/TİP, TKEP, Kurtuluş   ve Ekim’den kopan grupların, Troçkist bir çevreyle birleşmesiyle 1993’de kurulmuştu)

Proleter Devrimciler Koordinasyonu (KDH’ın devamcıları. komunistdunya.org. Devrimci Bülten)

KSB (Komünist Savaşçılar Birliği. KDH’tan 1996’da koptu. Faaliyetine dâir bir bilgi yok fakat TİB engelli İşçi Davası adlı site var. SVP kökenli aynı adlı bir örgüt de vardı)

ESP (Ezilenlerin Sosyalist Partisi. 2010.)

Enternasyonalist Komünist Akım (EKA. Enternasyonalist Komünist Sol’un 2009’da uluslararası örgüte katılması ile Türkiye siyasetinde yerini aldı. Sol Komünist. Dünya Devrimi gazetesi. Enternasyonal örgüt 1975’te kuruldu. Fransa, Birleşik Krallık, Meksika, Belçika, Hollanda, Almanya, İspanya, Venezuela, Brezilya, İsveç, Hindistan, İtalya, ABD, İsviçre, Filipinler ve Türkiye’de örgütlü. )

Enternasyonal Komünist Birlik (Bir başka enternasyonal sol komünist örgüt. 1978. Komünizm dergisi. Belçika merkezli. Fransızca, Almanca, İngilizce, Arapça, İspanyolca, Macarca, Kürtçe, Türkçe ve Portekizce merkezî dergilere sahipler ve Yunanca, Farsça, Rusça, Sırpça metinler de yayınlıyorlar. Kürtçe MYO, Türkçe MYO’dan önce çıkmış.)

TİKB (Türkiye İhtilalci Komünistler Birliği. “THKO” kökenli denilse de aslında özünde bağımsız bir yapıdan -Basın Yayın Komünü- gelir. Bu yapı 12 Mart öncesi bir süre PDA içindeydi. 12 Mart’tan sonra THKO/HK ile beraber hareket etti. 1977’de ayrıldı, 1979’da TİKB adını aldı.)

TİKB/B (Bolşevik. TİKB içinde 1995’te başlayan tartışmaların ’99’da ayrılığa dönüşmesiyle kuruldu)

KDÖ (Komünist Devrim Örgütü. 2010’da TİKB’den koptu)

Teori ve Politika (Bir örgüt değildir ama ortak fikirlere sahip ve Kıvılcımlı’nın fikirlerinden de etkilenmiş kendini Kaypakkayacı diye tanımlayan bir dergi çevresidir)

SYKP (Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi. 2013. ÖDP içinde bulunan Kıvılcımlı geleneğinden TÖP ile Ertuğrul Kürkçü çevresi, legale geçen TKEP merkezi ve TSİP geleneğinden gelen insanların oluşturduğu Ekmek ve Gül – SEH grubunun devamı Sosyalist Gelecek Parti Hareketi ve Sosyalist Birlik Hareketi oluşumlarının SDP’den ayrılan Sosyalist Parti’yle birleşmesiyle kuruldu. SDP birlik sürecinden ayrıldı. Sosyalist Partili bir grup da SYKP’nin kuruluş aşamasında SDP’ye döndü. TÖP’lü bir grup da aynı süreçte ayrışıp TÖP-G olarak devam etti.)

YSGP (Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi. Yeşil Sol Parti. 2012. EDP [ÖDP’den ayrılan ÖSH (Özgürlükçü Sol Hareket + SHP +ABF. 2010] ile Yeşiller’in [1988-1994/2008] birleşmesiyle kuruldu. EDP’ye katılan SHP ve Alevi Bektaşi Federasyonu daha sonra [Kılıçdaroğlu’nun çıkışıyla] CHP’ye ve daha az olarak yeni SODEP’e [2011] geçtiler. Yeşiller’in ciddi bir bölümü de Nisan 2016’da ayrıldı)

HDP (Halkların Demokratik Partisi. 2012. Bilindiği gibi çok sayıda örgüt ve çevrenin birleştiği bir çatı partisidir. Bu örgütler; DBP, DSİP, ESP, İşçilerin Sesi, Kaldıraç, Marksist Tutum, SODAP, SYKP, Teori ve Politika, Türkiye Gerçeği [Söz], YSGP’dir. Partizan ve TÖPG   ise HDP içinde değiller ama HDK içinde devam ediyorlar. EMEP, HDP/HDK’den ayrıldı.)

İştirakî (Sol-Müslüman dergi çevresi)

Devrimci Komünist Hareket (Faalliğine dair bilgim yok)

Devrimci Karargâh (16 Haziran Hareketi’nin tasfiyesini kabul etmeyen Partizan Yolu kökenli bazı isimlerce PKK desteğinde 2005’de kuruldu. Devrimci Sol’da Dursun Karataş’a darbe girişimi [1992] yaptıktan sonra tasfiye olan Bedri Yağan taraftarları

–Troçkistler-

DSİP (Devrimci Sosyalist İşçi Partisi. 1997. 1984’te Kurtuluş’tan kopan Sosyalist İşçi’nin devamı. Cliff’çi)

İşçi Demokrasisi (1998’de DSİP’ten koptu)

AKAP (Antikapitalist Parti Ön Girişimi. İşçi Demokrasisi’nden 2001’de koptu. Kendilerini fesh edip EDP’ye katılsalar da Marx-21 adlı dergiyi çıkarırlar)

DİP (Devrimci İşçi Partisi. İşçi Mücadelesi dergisinin 2007’de partileşmesi ile kuruldu)

Sürekli Devrim Hareketi/Marksist Bakış (Sosyalist Emekçiler Partisi’ni [SEP] kurmaya hazırlanıyorlar. bolsevik.org. Marksist Bakış, 2004’ten beri çıkıyor.)

Marksist Tutum (2002 ?. UİD-DER)

Marksist İşçi Birliği (2000 ?)

Yeni Yol (En eski   Troçkist gelenek. 1978. Sürekli Devrim ve Ne Yapmalı’nın devamı. Mandelci)

Militan / İMD (İşçi Mücadele Derneği)

Patronsuz Generalsiz Bürokratsız Sosyalizm (1998’de kuruldu. İKP bileşeni.)

İşçi Cephesi (İşçi Demokrasisi Partisi oldu. Morenocu. 1979. ’90’larda Enternasyonal Bülten [ilk sayı ’92’de])

Toplumsal Eşitlik (Sendikal Sol Muhalefet/ Sınıfsız Sınırsız Sömürüsüz Sosyalizm. PGB Sosyalizm’den 2003’de koptu)

İşçi Kardeşliği Partisi/TBİP (İşçilerin Kendi Partisi girişimcilerince 2006’da kuruldu.   I. Olağanüstü Konferans’ta TBİP [Türkiye Birleşik İşçi Partisi] adını aldı. 2010’da liderleri Has Parti’ye geçti, parti yeniden İKP adını aldı)

Sosyalist Alternatif (ÖDP içindeydi. 2002. Pablocu [?]. İlk sayısı 2015’te yayımlanan CWI üyesi Sosyalist Alternatif ile bağlantısı olmayabilir.)

Sınıf Mücadelesi

Red (Enternasyonal Bülten [İşçi Cephesi] kökenli. Devrimci İşçi. Red Hareketi. Morenocu. Red dergisi 2006’dan beri yayımlanıyor.)

KİP (Komünist İşçi Parti Girişimi. 2002’de ortaya çıktı. Varlığına dâir bir bilgim yok)

Ezilenlerin Kurtuluşu (PGB Sosyalizm’den ayrıldı. İşçilerin Sesi gazetesi çevresi. soldefter grubu)

Devrimci Marksist Siyaset (DMS. Devrimci Marksist Kolektif adıyla KDH’tan koptu. Önce ÖDP içinde SEP’e katıldı, sonra SDP’ye. Sosyalist Alternatif’le birleşmişti fakat bu birlik dağıldı. Ancak SA’dan bazı kişiler DMS ile devam etti. Bugün SYKP içinde olabilirler [?]. Ya da Devrimci Parti içindeler.)

Antikapitalist Eylem (Başlangıç dergisi. Yakın dönemde Yeni Yol’dan koptu?)

Marksist İşçi

ekler:

1) Bir blok olan Birleşik Haziran Hareketi (kısaca Haziran ya da BHH) (2014); ÖDP, HTKP, Odak, Devrimci Hareket, Red ve Yeni Yol’dan oluşuyor. Ayrıca birkaç CHP’li vekil, SODEV, bazı DİSK, KESK, TMMOB ve TTB yöneticileri ve bağımsız sosyalistlerle, az sayıda anarşist de var. KP, EHP, TKP-1920 artık bu birlikte değil. TKH ise fiilen Haziran içinde bulunmuyor.)

2) Sol olmasa da Aydınlık/PDA/TİİKP/TİKP geleneğini de sayalım. İP, Vatan Partisi (2015) oldu. İP’den Türk Solu (2002. 2010’da Ulusal Parti’yi kurdular. İP’ten daha sağda, açık ırkçı-faşist oluşum), TİP (2010. “Ulusalcı”.), TİKP (2010. Hikmet Kıvılcımlı’yı da önder olarak görüyorlar. Söylemleri diğerlerine göre daha solda) adında gruplar da yakın tarihlerde kopmuştu. Ayrıca ’90’ların başından beri -birkaç sayı dergi de çıkarmış olan- Aydınlık Yol adlı tek kişilik Pol Pot’çu bir “örgüt” de var.

Yine İP’den -Ankara merkezli- kopan Yarınlar çevresi de SİP-TKP’ye katıldı diye düşünüyorum. Eğer bütünsel bir kopma gerçekleşmişse şimdiki HTKP içinde olmalılar. Yarınlar, “ulusalcı-Kemalizan” özellikleri bariz bir biçimde gösterse de sol içinde kabul gören, dışlanmayan bir gruptu. Dergi, Temmuz 2012’ye kadar 38 sayı çıktı -ilk sayı 2006’da-. (Bilinç ve Eylem’den içlerinde Ender Helvacıoğlu’nun da bulunduğu bir grup yazar, 2007’de bu çevreyle birleşti. Yarınlar da dolayısıyla -İşçi Partisi’nin Bilim ve Ütopya’sından 2004’de kopan- Bilim ve Gelecek’le de ilişkilenmiş oldu. Bilinç ve Eylem’in diğer unsurları ise Türkiye Gerçeği’ni kurdular).

3)   Gazi Kızılbaş Gençliği (GKG) (2014) adlı kendini ilân etmiş bağımsız bir grup da mevcuttu. MLKP ve PKK ile yakın çizgideydi. Mayıs 2015’te kendini feshetti.

4) 12 Mart 2016’da PKK, MLKP, TKP-ML, MKP, TİKB, TKEP/L, Devrimci Karargah, DKP, MLSPB, Halkların Birleşik Devrim Hareketi’ni kurduklarını açıkladılar. Proleter Devrimciler Koordinasyonu ve hakkında bilgi sahibi olmadığımız Diriliş Hareketi de bu birliği desteklediklerini açıkladılar.

TKP-ML/TİKKO, Ekim 2016’da bu birlikten ayrıldı.

5) Halk Savunma Birliği. 2015’te kurulduklarını ve Maocu olduklarını söylüyorlar. Fakat başka örgütlerce üstlenilmiş eylemleri üstlenmeleri, bir geleneğe, tabana, yayına sahip olmamaları ve bir twitter hesabından ibaret olmaları sebebiyle hafif bir deyimle söylersek; “soru işaretlerine neden oluyorlar”.

hazırlayan: İsmail Güney Yılmaz