Doğa Bilimleri
James Webb'in uzay yolculuğu başladı
NASA, dünyanın en büyük ve en gelişmiş uzay teleskobu James Webb'i uzaya başarıyla fırlattı.
Hubble'ın halefi olan James Webb Uzay Teleskobu, 20 yıllık çalışmanın ve birden fazla ertelemenin ardından dün fırlatma rampasına ulaştı. Teleskobun uzay yolculuğu başarılı fırlatma ile başladı.
Geliştirme süreci 1996 yılında başlayan James Webb Uzay Teleskobu, aslında 2007 yılında uzaya fırlatılacaktı. Ancak teleskop, defalarca büyük değişikliklere uğradığından fırlatma tarihi de sürekli ertelendi.
Teleskop ismini NASA'nın eski yöneticilerinden James Webb'den alıyor.
Son teknolojiyle geliştirilen teleskop, 1990'dan beri yörüngedeki görevini sürdüren ve çeşitli gök cisimlerinin eşsiz görüntülerini kaydeden emektar Hubble Uzay Teleskobu'nun yerini alacak.
Teleskopun merkez parçası, 6,5 metre genişliğinde. Altınla kaplanmış berilyumdan yapılan, 18 küçük altıgen aynadan oluşuyor.
Bu parçalar, evrenin en uzak noktalarından gelen kızılötesi ışığı yansıtmak için optimize edildi.
DÜNYA'DAN 1,5 MİLYON KİLOMETRE UZAĞA GİDECEK
Projede 10 binden fazla kişi çalıştı. bütçesiyse giderek artarak, yaklaşık 10 milyar dolara ulaştı. Yapımı yaklaşık 20 yıl sürdü ve NASA'nın en uzun süreli projelerinden biri oldu.
James Webb, Avrupa Uzay Ajansı'nın geliştirdiği Ariane 5 adlı kargo roketlerinden biriyle fırlatılacak. Teleskop 30 günlük bir yolculuğun ardından Dünya'dan 1,5 milyon kilometre uzaktaki L2 noktasına konuşlandırılacak.
İKİ TEMEL MİSYON
James Webb, gözlem süresinin yüzde 50'sinden fazlasını oluşturacak olan iki temel bilimsel misyona sahip. İlk olarak büyük patlamadan sadece birkaç yüz milyon yıl sonrasına bakılacak ve kozmik tarihin erken evreleri keşfedilecek. İlk yıldızların ve galaksilerin nasıl oluştuğu ve zaman içinde nasıl geliştikleri gözlenecek.
İkinci büyük hedef, güneş sistemi dışındaki gezegenler anlamına gelen ötegezegenlerin keşfi. Ayrıca, bu gezegenlerin atmosferlerini incelenecek yaşam potansiyeli de araştırılacak. (Haber Global)
https://ilerihaber.org/icerik/james-webbin-uzay-yolculugu-basladi-134683
James Webb Uzay Teleskobu Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey: Nasıl Üretildi, Görevi Ne, Nasıl Tasarlandı?
James Webb Uzay Teleskobu (JWST), NASA önderliğinde ve Avrupa Uzay Ajansı ile Kanada Uzay Ajansı katkılarıyla üretilen bir uzay teleskobudur. James Webb Uzay Teleskobu, 25 Aralık 2021 tarihinde Ariane Uçuş VA256 ile uzaya gönderilmiştir. Teleskop, öncülü olan Hubble Uzay Teleskobu'na nazaran çok daha gelişmiş kızılötesi çözünürlük ve hassasiyetle görüntü toplayacak, insanlığın astronomi ve kozmoloji bilgilerini genişletecek, Evren'deki en uzak ve en yaşlı gök cisimlerini gözleyecek ve potansiyel olarak yaşanabilir ötegezegenlerin atmosferini karakterize edecek biçimde tasarlanmıştır.
James Webb Uzay Teleskobu'nun Tarihi
Hubble Uzay Teleskobu fırlatılmadan önce yapımı hala devam ediyorken, 1980'lerin sonunda bazı bilim insanları ileriyi düşünmeye başlamıştı bile. Sonuçta Hubble onların zamanında çok yakında, 1990 yılında fırlatılacaktı ve buluntuları çığır açacak olsa da sonsuza kadar çalışmayacaktı. Peki bunu ne takip edecekti? NASA'nın yeni görevi ne olacaktı? Bu sorunun peşine yeni bir teleskobun tasarıları ve konuyu tartışan seminerlerin doğuşu uzun sürmedi ve James Webb Teleskobu'nun temeli böylece atılmış oldu.
1989'da Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü (Space Telescope Science Institute: STScI) tarafından düzenlenen Yeni Jenerasyon: HST'nin 10 m Sınıfı UV-Görünür-Kızılötesi Takipçisi (The Next Generation: A 10 m Class UV-Visible-IR Successor to HST) isimli seminerde karşılaşabilecek zorluklar tartışıldı ve adında da görüldüğü gibi, yapılacak yeni teleskobun aynasının 10 metre çaplı olması planlandı. Fakat 1990 yılında yapılan 10 Yıllık Araştırma bu konuya el attığında, seminerin planlarının aşırı büyük olduğunu belirtti ve onun yerine teleskop aynasının çapı 6 metre olan bir gözlem aracının yapımını öne sürüp raporda bu projeye "Geniş Uzay Teleskobu" adıyla hitap edildi. O yılın parasıyla 2 milyar dolarlık bir bütçe sınırı koyuldu ve yeni yüzyılın ilk on yılında fırlatılmasına karar verildi. Gelgelelim bu zamanlama oldukça şanssız olarak görülebilir; çünkü ekonomik kriz, hükümet değişimi ve Hubble'da karşılaşılan sorunlar gibi olaylar, adı artık Yeni Jenerasyon Uzay Teleskobu (Next Generation Space Telescobe: NGST) olan bu projenin durmasına sebebiyet verdi.
1993'te Astronomi Araştırmaları Üniversite Birliği (Association of Universities for Research in Astronomy: AURA); gelecek hedeflerin tartışılacağı, başında astronom Alan Dressler'ın bulunduğu bir komite oluşturdu ve bu komite 1996'da NGST çalışmalarının devam etmesini sağlayacak iki hedefli bir rapor yayımladı [hst ve="" Ötesi:="" orijinlerin="" keşfi="" araştırılması:="" ultraviyole-optik-kızılötesi="" uzay="" astronomisi="" vizyonu="" (hst="" and="" beyond:="" exploration="" the="" search="" for="" origins:="" a="" vision="" ultraviolet-optical-infrared="" space="" astronomy)=" yazmış
Ertelenmeler ve Yüzleşilen Sorunlar
2000'in 10 Yıllık Araştırması'nda James Webb Teleskobu'nun öneminin büyük olduğuna karar veren astronomlar, projenin bu milenyumun ilk 10 yılının önceliği olması gerektiğine karar verdi ve tahmini maliyetini 1 milyar dolar olarak belirledi. Teleskobun fırlatma tarihi o zamanlarda 2007 yılı olarak seçilse de o günden bu güne birçok kez ertelendi. İlk önce 2007'den 2011'e, sonra da 2013'e ertelenen bu proje, gittikçe daha da dikkat çekmeye başladı.
James Webb Teleskobu'nun gözlemlerinden yararlanacak olan araştırmacı Heidi Hammel, ertelenmelerde bütçenin rolüne şu sözlerle dikkat çekiyor:
''Her toplantıda zaman çizelgesi değişiyordu. Bütçenin düzgün kullanılamadığını herkes açıkça görebilirdi.''
Zaten birçok insanın dikkatini ve eleştirisini çeken nokta da James Webb Teleskobu'nun zaman geçtikçe artan maliyeti oldu. Bu sorun o kadar büyüdü ki James Webb Teleskobu, NASA'nın bütçesini kaplayarak diğer projelerin önüne geçmeye başladı. Pasadena'daki Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nden Shri Kulkarni kaygılarından şu şekilde bahsetti:
''Ben, sırf maliyetini baştan anlayamadığımız için, şimdi uzaya dayalı astronomiyi tüketen bir projeye başlamış olduğumuzdan endişeliyim. O alandaki diğer her araştırmayı terk etmeye değecek bir proje olduğuna inanmıyorum.''
Hatta 2010'da, Nature'dan bir makale Webb'e takma bir isim bile buldu: Astronomiyi Yiyip Bitiren Teleskop. Çünkü bu gözlem aracı, bütçenin çok üzerine çıkmıştı. Hatta toplam maliyet bir önceki araştırmada bir milyar gözükmüş olduğu halde, 2010'un 10 Yıllık Araştırması'nın sonuçlarına göre James Webb Teleskobu için 3,5 milyar harcanmıştı bile! Ancak yapımı iptal edilmedi; çünkü bu aşamada James Webb Teleskobu, başarısız olunamayacak kadar önemli bir hale gelmişti (merak edenler için buna Batık Maliyet Safsatası adı verilmektedir).
James Webb Teleskobu, 10 Yıllık Araştırma'nın onayını almış olsa da bazı bağımsız araştırmaların buluntularına göre NASA'nın en büyük projesi bir krize girmişti. Bütçe yalnızca çok hızlı harcanmıyordu, aynı zamanda da yapılacakların bir kısmı ertelenip duruyordu. 2011'de ABD Temsilciler Meclisi'nin ödenek komitesi, projeyi iptal etme fikrini sundu. Neyse ki bu zorlu dönem, projenin destekçileri sayesinde atlatıldı.
İşte bu noktada NASA ve ABD Kongresi müdahale etme gereği duyup yeni bir plan oluşturdular. Bu plana göre James Webb Teleskobu'nun yeni bütçesi inşa için 8 milyar, ek olarak da uzayda çalışma için 837 milyon dolara çıkarıldı. Fırlatma ise Ekim 2018'e çekildi. Fakat 2018'e gelindiğinde, yeni bir ertelenme duyurularak tarih 2019'da Mart ile Haziran arasına itildi. Yapılan açıklamada bunun nedeni ise teleskobun parçalarının birleşimi ile testlerin beklenenden uzun sürmesi olduğu ifade edildi. James Webb Teleskobu'nun yapımında çalışan astrofizikçi John Mather; işi şansa bırakamayacaklarını, teleskobun uzayda çalışacağından emin olmak için testlerin ne kadar önemli olduğunu vurguladı.[/hst][hst ve="" Ötesi:="" orijinlerin="" keşfi="" araştırılması:="" ultraviyole-optik-kızılötesi="" uzay="" astronomisi="" vizyonu="" (hst="" and="" beyond:="" exploration="" the="" search="" for="" origins:="" a="" vision="" ultraviolet-optical-infrared="" space="" astronomy)=" yazmış
2018 yılının James Webb Teleskobu için oldukça kötü geçtiği söylenebilir; çünkü bu yıl yapılan büyük hatalar, yine bir ertelenme ile sonuçlandı. İlk olarak Nisan'da yapılan bir sallantı kontrol testinde James Webb Teleskobu, kalkışta gözlenmesi beklenenden iki kat kuvvetli bir titreşime tabi tutuldu. Test sonucunda ise vidaların gevşediği keşfedildi. Bu, ilerlemeyi yavaşlatmış olsa da kötü bir şey sayılamaz; çünkü bunun sayesinde şayet kalkış zorlu geçecek olsa, James Webb Teleskobu'nun hasar görebilecek olduğu öğrenildi. İşte bu testler de bu yüzden her olası senaryoya karşı önlem almakta birebir.
Vida sorununa çözüm olarak teknisyenler conta eklemeye karar verdi. Ama vidalar, bir kilit somununa uymak için tasarlanmış ve contaların da bu kilit yapısını bozacağı ne yazık ki öngörülmemişti. Bir de bunların üstüne hem iticiler temizlenirken yanlış bir çözücü kullanılmış hem de kabloların yanlış bağlanması da aşırı elektrik gerilimine sebep olmuştu.
İşte bu hatalar, yalnızca projeyi bir buçuk yıl geri atmakla kalmadı, aynı zamanda 600 milyon dolara da mal oldu ve fırlatmayı Mayıs 2020'ye kadar itti. 2020'nin başında ise NASA, testler ve küçük teknik sorunlar yüzünden tarihi Mart 2021'e aldı. Gelgelelim 2020'de başlayan pandemi, programı yeniden yerle bir etmeyi başardı. Fırlatma tarihi, Ekim 2021 olarak duyuruldu; ancak üst üste yaşanan aksaklıklar sonucunda fırlatma, 25 Aralık 2021 tarihinde başarıyla yapılabildi.
James Webb Uzay Teleskobu, Uzayda Ne Yapacak?
James Webb Teleskobu'nun, her biri ayrı heyecan verici olan birden fazla görevi bulunuyor. İlk olarak; James Webb Teleskobu'nun öncüsü Hubble, kullandığı kameraların yapısından dolayı "zamanda" belirli bir noktadan gerisini (yani uzayda belirli bir derinliğin ötesini) göremiyordu; ancak kızılötesi gözlem aletleri ile Webb, bundan çok daha öncesini görebilme kapasitesine sahip olacak. Çok daha öncesi derken kastımız şu: James Webb Teleskobu, 13,5 milyar yıl kadar geriyi görebilecek. Bu, Büyük Patlama'dan 100 ila 250 milyon yıl sonrası demek ve hiç kimse daha önce bu kadar eskiyi incelememişti. James Webb Teleskobu, insanlık tarihinde bir ilke öncülük edecek ve Evren'deki ilk ışığı ve Büyük Patlama'dan kısa bir süre sonra oluşan ilk göksel nesneleri gözlemleyecek.
Bunun yanı sıra James Webb Teleskobu, galaksilerin nasıl oluşup geliştiğini araştıracak; Güneş Sistemi'mizdeki gezegenlerin fotoğraflarını çekecek; hatta karanlık maddenin kanıtını bile arayacak! Ancak en heyecanlı kısmı şu: James Webb Teleskobu, ötegezegenlerin atmosferlerini araştırıp, kimyasal yaşam izleri arayarak ya da oksijen miktarını ölçerek yaşanabilir gezegenler bulmaya çalışacak!
James Webb Teleskobu'nun etkileyici bir özelliği daha var: Yıldızlar ile gezegen sistemlerinin doğduğu çok büyük toz bulutlarının içini görebilecek. Bu da bir ilk; çünkü Hubble gibi görünür ışık gözlem araçları bu bulutları yalnızca mat olarak görebiliyordu.
James Webb Uzay Teleskobu'nun Yapısı
Hubble'ın takipçisi, fiziksel olarak olmasa da, fikren 30 yılı aşkın süredir ortalıkta ve bu uzun zaman içerisinde tasarımın değişiklikler geçirmesi de hiç şaşırtıcı değil. Daha inşa edilmeye başlanmadan önce bile bu konu üzerine bir çok toplantı ve seminer yapılarak teleskobun detayları gözden geçirildi. Örneğin, bahsettiğimiz üzere teleskop aynasının çap boyutu 4 ila 10 metre arasında, bir salıncak misali ileri geri gidip durdu. Ama bunlara karşın birçok özellik aynı kaldı, ya da teknolojinin gelişmesiyle yerine bir üst modeli getirildi. Hatta teleskobun gelişimiyle ilgilenen NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi, sırf James Webb Teleskobu için yeni teknolojiler bile oluşturdu.
James Webb Teleskobu çalışabilmek için birçok alete sahip ve hepsinin de olağanüstü özellikleri var. Kamera ve spektrometreleri en sönük sinyalleri bile algılayabilecek detektörlere sahip. Hatta ve hatta James Webb Teleskobu, NIRSpec aletinin sahip olduğu ileri teknoloji ile kontrol edilebilen mikrokepenkler sayesinde aynı anda 100 nesneyi bile inceleyebilir! Bu mikrokepenklerden binlerce var ve her biri de tek bir saç telinden daha ince.
Bunların çalışması o kadar kolay değil tabii. Örneğin James Webb Teleskobu'nun başka bir aleti olan MIRI, orta dalga kızılötesi ışığı görebiliyor ama çalışabilmek için sıcaklığı 7 Kelvin (-266.15 °C) olmak zorunda. Eğer teleskobun kendisi ısınırsa bu sıcaklık uzaydan gelen ısıyı baskılayıp James Webb Teleskobu'nun "görüşünü" engelleyebilir. Bu yüzden de teleskop, gözlem aletlerinin yanı sıra bu detektörleri soğutmak için kriyojenik bir soğutucu da içeriyor.
James Webb Teleskobu'nun görevini gerçekleştirebilmesi için, optik bir teleskop olan Hubble'ın aksine kızılötesi olması gerekiyor. Peki bu detay niye bu kadar önemli? Şöyle ki, mutlak sıfırdan sıcak olan her nesne ışıma yapmaktadır. Ancak hareket eden bir nesnenin uzaklığı değiştikçe ışımanın algılanan dalga boyu da değişir. Hatta algılanan dalga boyunun bu şekilde mesafe ile değişmesine Doppler Etkisi (veya Doppler Kayması) adı verilir. Elektromanyetik dalgalarda bir nesne yaklaştıkça ışımanın rengi elektromanyetik tayfta maviye, uzaklaştıkça da kırmızıya kayar. Evren de sürekli genişlemekte olduğu için oluşan ilk galaksiler ile aramızdaki mesafe durmadan artmakta, yani bu galaksilerin ışımaları da kırmızıya (kızılötesine) kaymaktadır. Görevi de bu eski galaksileri gözlemlemek olan James Webb Teleskobu'nun kızılötesi ışığı gözlemlemesi işte bu yüzden önemli. Aynı zamanda bu, ötegezegenleri incelemenin de en iyi metodu olarak biliniyor.[/hst][hst ve="" Ötesi:="" orijinlerin="" keşfi="" araştırılması:="" ultraviyole-optik-kızılötesi="" uzay="" astronomisi="" vizyonu="" (hst="" and="" beyond:="" exploration="" the="" search="" for="" origins:="" a="" vision="" ultraviolet-optical-infrared="" space="" astronomy)=" yazmış
James Webb Teleskobu, boyu yaklaşık olarak 6.5 metreyi bulan ve birbirinden ayrı 18 parçadan meydana gelen bir primer (birincil) aynaya sahip. Bu parçalar şu anda katlı durumda; ama uzaya çıkınca açılıp şekil alacak. Tabii bu büyüklüğe aldanmayın, Webb'in aynalarının hepsi aşırı hafif berilyumdan yapılma. Bunun yanı sıra James Webb Teleskobu'nun 6.5 metre çaplı primer aynası, Hubble'ın 2.4 metre çaplı aynasından çok daha büyük olduğu için ışık toplayan bölgesi de daha büyük (ama malzeme sayesinde aynası, Hubble'ınkinden yarı yarıya hafif). Bunun katkı sağladığı alan ise "geçmişi görüş": James Webb Teleskobu, Hubble'a kıyasla daha eskiyi görebilecek.
Kendine özgü zekasının eşliğinde bizleri yüzyıllara ve galaksilere yayılan inanılmaz bir serüvene taşıyan Profesör Luke O’Neill, her şeyin nasıl başladığını, nasıl son bulacağını ve bu başlangıçla son arasındaki her şeyi açıklıyor. Luke’un yaşama dair doymak bilmez merakı, yaşamla ölüm arasındaki bu nihai serüvene katılan okurlara çok şey katacak.
Büyüleyici pek çok olgunun yanı sıra, nasıl bu denli akıllandığımızın, mağara adamıyla sevişmenin niçin iyi bir fikir olduğunun ardında yatan bilimi, insanın aşkını bulmasının bilimini, niçin dinlerin peşinden gittiğimizi ve robotların nasıl gündelik yaşamımızın bir parçası haline geleceğini keşfedeceksiniz.
Humanoloji, bizlerin büyük bir evrende minnacık bir zerreden ibaret olduğumuzun mütevazı bir hatırlatıcısı – o halde, arkanıza yaslanın ve maceraya bırakın kendinizi!
“Yerküredeki 4.2 milyar yıllık hayatı açıklarken aynı zamanda beni güldürmeyi başaran adam – adam düpedüz dahi!”
Bunlardan etkilendiyseniz bir de şuna bakın, en iyisini sona sakladık: James Webb Teleskobu'nun "güneşliği". Bu, en önemli özellik olarak görülüyor; çünkü hem karmaşık bir yapıya sahip hem de bu görevin başarıya ulaşması için çok önemli. Bu devasa, kapton adlı bir maddeden yapılan 5 katmanlı güneşlik yaklaşık olarak bir tenis sahası kadar yer kaplıyor (22 metreye 12 metre). Güneşlik deyip geçmeyin sakın! Bu güneşlik, Güneş'ten gelen ısıyı en az 1 milyon kat kadar azaltabiliyor! Böylece de Webb hem ısınmamış hem de Güneş, Ay ve Dünya'dan gelen kızılötesi radyasyondan korunmuş olacak. Bu gerçekten de kritik bir görev çünkü James Webb Teleskobu'nun işini yapabilmesi için soğuk kalması gerek.
Tüm bunları okuduktan sonra şaşırmış, "Bu kadar büyük bir teleskop uzaya nasıl gidecek?" diye sorgulamış olabilirsiniz. Ve bu oldukça haklı bir soru: Webb, boyu 13 metre olan Hubble'dan neredeyse 2 kat daha büyük ama 6500 kilogramlık ağırlığı ile de Hubble'dan iki kat daha hafif. Yani James Webb Teleskobu, gerçekten o kadar geniş ki açıkken fırlatılamaz. Buradaki anahtar kelime tabii ki de "açıkken" çünkü mühendislerin bu soruna bulduğu çözüm, James Webb Teleskobu'nu katlamak! James Webb Teleskobu, gözlem noktasına ulaşana kadar aynı bir origami gibi katlı durup ancak yerine ulaştığında açılmaya başlayacak. Aslında bu teleskobun bir origamiyi değil de daha çok bir çiçeği andırdığı söylenebilir.
Webb'in Fırlatılması ve Uzaydaki Durumu
Webb'in fırlatılmasıyla ilgili çok heyecan verici bir detay var: James Webb Teleskobu, dünyadan 1,5 milyon kilometre uzakta bulunacak! Adı ikinci Lagrange (L2) noktası olan bu bölgenin bize olan uzaklığı, aya olan uzaklığımızın neredeyse 4 katı. Bilim insanları oldukça stresli; çünkü bu, daha önce yapılmamış bir şey. Mesela Hubble, Dünya'nın yörüngesinde dolanmakta. Aslında bunun Hubble'a sağladığı bir avantaj var. Herhangi bir arıza çıktığı zaman uzmanlar kolayca gidip gereken tamiratı halledebiliyor. Ama tahmin edilebileceği üzere James Webb Teleskobu'nun böyle bir şansı olmayacak.[/hst][hst ve="" Ötesi:="" orijinlerin="" keşfi="" araştırılması:="" ultraviyole-optik-kızılötesi="" uzay="" astronomisi="" vizyonu="" (hst="" and="" beyond:="" exploration="" the="" search="" for="" origins:="" a="" vision="" ultraviolet-optical-infrared="" space="" astronomy)=" yazmış
Hubble, dünya yörüngesinde dolaştığı için fırlatılırken bir uzay mekiğinin kullanılması yeterliydi. L2 noktasına ulaşması gereken James Webb Teleskobu bir mekikle gidemeyeceği için fırlatılışında Ariane 5 roketi kullanılacak. L2 noktasına, 30 günlük bir sürede ulaştıktan sonra James Webb Teleskobu yerinde sabit durmayacak tabii. Dünya Güneş'in etrafındaki yörüngesinde dönerken, James Webb Teleskobu da Dünya ile birlikte hareket edecek.
Burada önemli bir detay daha var: Hubble dünyanın yörüngesinde dolanırken her 90 dakikada bir Dünya'nın arkasında, yani gölgesinde kalıyor. Ancak Webb'in L2'de takip edeceği ve tam bir tur atması 6 ay süren yörüngesi, hiçbir zaman ne Dünya'nın ne de Ay'ın gölgesinde kalmayacak. Yani Webb, görüşü kısıtlanmadan, 7/24 uzayı gözlemleyebilecek. Webb uzaya fırlatıldıktan sonra gerçekleşecek olan işletmelerden Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü (STScI) sorumlu olacak. Fırlatmadan ortalama olarak 3 ay sonra ilk kaliteli uzay resimleri çekilmeye başlanılabilecek.
Görev Süresi
James Webb Teleskobu'nun Güneş enerjisi ile çalışan birçok kısmı olsa da, bazı kısımları yakıt ile çalışıyor ve bu yakıt eninde sonunda tükenecek. Uzaklığından dolayı da yakıt değişimi gibi öneriler söz konusu değil. Bu yüzden de James Webb Teleskobu'nun beklenen görev süresi 5 ila 10 yıl olarak gözüküyor; yani yakıt ne zaman tükenirse.
Kaynaklar ve İleri Okuma
1-G. Illingworth. (2016). Ngst: The Early Days Of Jwst. STScI Newsletter, sf: 6-9. | Arşiv Bağlantısı
2-NASA. About Webb/Nasa. Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: jwst.nasa | Arşiv Bağlantısı
3-NASA. Mid-Infrared Instrument (Miri) Instrument Webb/Nasa. Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: jwst.nasa | Arşiv Bağlantısı
4-NASA. Comparison: Webb Vs Hubble Telescope - Webb/Nasa. Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: jwst.nasa | Arşiv Bağlantısı
5-NASA. Key Facts International - Nasa Webb. Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: jwst.nasa | Arşiv Bağlantısı
6-T. Ling. When Will The James Webb Space Telescope Launch? All You Need To Know About Hubble’s Successor. (27 Mart 2021). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: BBC Science Focus Magazine | Arşiv Bağlantısı
7-M. Belleville. About - Hubble Facts. (24 Eylül 2019). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
8-M. Wall. Nasa Delays Launch Of Flagship James Webb Space Telescope To Oct. 31, 2021. (16 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: Space.com | Arşiv Bağlantısı
9-D. Overbye. Nasa Delays James Webb Telescope Launch Date, Again. (16 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
10-Space Daily. James Webb Space Telescope Observatory Is Assembled. (29 Aralık 2016). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: Space Daily | Arşiv Bağlantısı
11-S. Kaplan, et al. Nasa’s Next Great Space Telescope Is Stuck On Earth After Screwy Errors. (25 Temmuz 2018). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: The Washington Post | Arşiv Bağlantısı
12-S. Kaplan. The James Webb Space Telescope Is — Wait For It — Delayed Again. (27 Haziran 2018). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: The Washington Post | Arşiv Bağlantısı
13-T. Reichhardt. (2006). Is The Next Big Thing Too Big?. Springer Science and Business Media LLC, sf: 140-143. doi: 10.1038/440140a. | Arşiv Bağlantısı
14-R. McKie. Nasa Fights To Save The James Webb Space Telescope From The Axe. (09 Temmuz 2011). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: The Guardian | Arşiv Bağlantısı
15-S. Lewin. Nasa Delays Launch Of James Webb Space Telescope Until 2020. (27 Mart 2018). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: Space.com | Arşiv Bağlantısı
16-M. Wall. Nasa Delays Launch Of $8.8 Billion James Webb Space Telescope To 2019. (28 Eylül 2017). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: Space.com | Arşiv Bağlantısı
17-S. A. L. Billings, et al. James Webb Space Telescope, Hubble's $8.8 Billion Successor, Faces Lengthy Delay. (27 Mart 2018). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: PBS NewsHour | Arşiv Bağlantısı
18-K. Northon. Nasa’s Webb Observatory Requires More Time For Testing And Evaluation. (27 Mart 2018). Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
19-NASA. Science Themes - Webb/Nasa. Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: jwst.nasa | Arşiv Bağlantısı
20-NASA. Orbit - Webb/Nasa. Alındığı Tarih: 10 Mayıs 2021. Alındığı Yer: jwst.nasa | Arşiv Bağlantısı
https://evrimagaci.org/james-webb-uzay-teleskobu-hakkinda-bilmeniz-gereken-her-sey-nasil-uretildi-gorevi-ne-nasil-tasarlandi-10428[/hst]
Evrende ötelere bakmak ve aynı zamanda geçmişe bakmak anlamına geliyor. James Webb'in böyle bir özelliği var. Teleskopla Big-Bang kuramına göre evrenin başlangıç başlangıcının sınırlarında dolaşabilmek mümkün olacak. Evrenin yaşı 13.7 milyar yıl, James Webb ile 13.5 milyar yıl öncesine mistakable ve ilk yıldız oluşumlarını gözeyebilmek mümkün olacak. Evreni tanıyacağız. Ve aynı zamanda evren kuramları içinde en önde olan Big-Bang'i ( bana göre) kanıtlamış olacağız. Şöyle; evrende ilk ışık kalıntıları patlamadan ( gerçekte patlama değil, genişleme) sonra ilk 300 milyon yıl sonrasında ortaya çıktı. Evrenin parlamaya başlaması ise 1 milyar yıl sonra başlıyor. James Webb buralarda gezinecek. 13.5 milyar yıl öncesine bakan bir teleskop Big-Bang'in oluşumundan 200 milyon yıl sonraki ışık kalıntılarını görebilir. Öncesi yok; çünkü ışık yok. Evrenimiz zifiri karanlıkta. Görebilmek, daha uzaklara bakmak, daha gerilere bakmak anlamına geldiğinden Big-Bang'in başlangıç koşullarını netleştirmek anlamına gelir, ya da...-bilmiyorum ama Big-Bang kuramının yanlışlanması anlamına mı gelir?
Big-Bang 13.7 milyar yıl öncesinin olmadığı şeklinde yorumlanır. 13.7 milyar yıl öncesinin görülebilir olması demek, kuramın başlangıç şeklinin bir hayli değişmesi anlamına gelmez ? Evrenimiz 13.7 milyar ışık yılından çok daha büyük boyutlarda ve hala genişlemesini sürdürüyorsa bu genişleme neden tek bir noktadan başladığı anlamına gelsin ki? ( Bu soruyu önemli bilim insanımız Prof.Dr. Rezzan Pekünlü sormuş ve yazısı Bilim ve Gelecek dergisinde yayınlanmıştı.) Dolayısıyla 13.7 milyar yıl öncesine bakabimek, Big-Bang'in en azından bir başlangıcı olmadığı ya da başlangıç koşulunun yorumlandığı gibi olmadığ anlamına gelecektir. Öyle düşünüyorum.
James Webb aynı zamanda gezegen taraması da yapacak, yaşanabilir gezegen arayışlarını Hubble'dan sonra da sürdürecektir. İlginç olan, yaşanabilir gezegen bulduğumuzda oralara gitmeyi göze alabilmek ancak zorunluk koşullarında gerçeklik kazanabilir. En yakın yıldızın Güneş'ten sonra Alfa Centarı olduğu düşünüldüünde oraya gidip gelmek bile sadece şık hızında bir 10 yılı buluyor. Işık hızına yakın seyreden bir uzay aracında yaşananlar da görelilik kuramına göre yavaşlayacağından orada geçen bir yıllık zaman dünyadaki 30-40 yıllık zamana eşit olacaktır. ( Yıldızlararası filmini hatırlayın.)
Güneş sistemi dışındaki uzay yolculukları büyük olasılıkla geri dönüşsüz olacaktır. Güneşimizin yakıtını tüketmesi 4-4.5 milyar yı içinde gerçeklik kazanacaktır. Güneş Kırmızı (kahverengi) dev olarak şişecek ve dünyayı da yutacaktır. İnsanlık dünyayı yaşanmaz getirmez ve bu zaman içinde bir göktaşının dünyada yaşamı ortadan kaldırmazsa, gezegenimizi b bir son bekliyor. Bu yüzden insanlık önlemlerini bir şekilde almak ve o yıllar yaklaştığında bir şekilde dünyayı geri dönüşsüz terk etmek zorunda kalacaktır. Kuşkusuz o zamana kadar Başta Mars olmak üzere güneş sisteminin uzak gezegen ve uydularında geçici yaşam merkezleri de kuracaktır. Ama güneşte füzyon olayının sonlanmasıyla hidrojenin helyuma dönüşümü sonlanacağı için ışık ve ısı kaynağı özelliğini kaybedip bir beyaz cüceye dönüşmesi sistemi bütünüyle yaşanabilir omaktan da çıkaracaktır. İşte o zaman geriye dönüşü olmayan yolculuklar başlayacak, insanlık güneş sisteminin dışındaki yaşanabilir özellikli gezegenlere doğru yol alacaktır. Uzay çalışmalarının bir anlamı, insanın merak duygusunu gidermek, anlamak, bilmekse, bir başka anlamı da evrenin ayrıntılı haritasını çıkarmak, insanın yaşayabileceği gezegen sayılarını arttırabilmektir.
James Webb umarım sorunsuz bir şekilde yörüngesine yerleştirilir ve yıllar boyu uzay çalışmalarına katkı yapar. Evren konusunda bilmediğimiz ve aydınlatılması gereken çok şey var.
NASA heyecanlandıran yeni görüntüler paylaştı! Şimdiye kadar üretilenlerin en gelişmişi…
ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), bu zamana kadar üretilenlerin en gelişmişi olarak bilinen James Webb Uzay Teleskobu'nun çektiği yeni fotoğrafları kamuoyuyla paylaştı. Fotoğraflar arasındaki dev gaz kütleleri, büyük heyecan yarattı.
NASA heyecanlandıran yeni görüntüler paylaştı! Şimdiye kadar üretilenlerin en gelişmişi…
ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), uzayın derinliklerinden yeni fotoğrafları kamuoyu ile paylaşmaya devam ediyor.
Bu zamana kadar üretilenlerin en gelişmişi olarak bilinen James Webb Uzay Teleskobu’nun 7 aylık uzay yolculuğu sırasında çektiği fotoğraflar, ABD’nin Maryland eyaletindeki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden yapılan canlı yayınla tüm dünyayla paylaşıldı.
Fotoğraflar arasında, dünyadan bin 150 ışık yılı uzaklıktaki bir yıldızın yörüngesinde dönen WASP 96-b olarak adlandırılan dev gaz kütlesi, Southern Ring (Sekiz Patlama) adlı gaz bulutu, Carina Nebula adlı bir gaz bulutu ve Stephans Quintet (Stephan Beşlisi) adlı dev şok dalgaları ve gelgit kuyruklarını gösteren bir galaksi kümesi yer aldı.
EN DERİN, EN KESKİN…
NASA, fotoğrafları “erken evrenin şimdiye kadar çekilmiş en derin ve en keskin kızılötesi görüntüsü” olarak nitelendirerek, “James Webb’den gelen yeni ayrıntılar, yıldızların nasıl geliştiğine ve çevrelerini nasıl etkilediğine dair anlayışımızı değiştirecek” ifadelerini kullandı. Elde edilen görüntülerin, muhtemel başka yaşanabilir gezegenlerin keşfi için önem taşıdığı belirtildi.
WASP 96-B GAZ KÜTLESİ
James Webb Uzay Teleskobu’nun fotoğrafladığı dev gaz kütlesi WASP-96b, bir ötegezegenin farklı dalga boylarında ışıklar içeren en ayrıntılı spektrumu olarak biliniyor. Dünya’dan bin 150 ışık yılı uzaklıkta bulunan WASP-96b’nin, Jüpiter’in kütlesinin yarısına sahip olduğu ve her 3.4 günde bir yıldızının etrafındaki bir yörüngeyi tamamladığı belirtiliyor.
SOUTHERN RİNG
Southern Ring adlı gaz kütlesinin Dünya’dan 2 bin ışık yılı uzaklıkta olduğu belirtildi. Aynı zamanda “Sekiz Patlama” olarak da adlandırılan Southern Ring’in, ölmekte olan bir yıldızın etrafında genişleyen bir gaz bulutu içerdiği belirtildi.
STEPHANS QUİNTET
James Webb tarafından görüntülenen Stephan’s Quintet (Stephan Beşlisi) galaksi kümesinin görüntüsü, galaksilerin birbirleriyle nasıl etkileşime girdiğini ve etkileşimlerinin galaktik evrimi nasıl şekillendirebileceğini ortaya koyduğu belirtildi. İlk olarak 1787’de keşfedilen bu kompakt galaksi kümesinin, Pegasus takımyıldızından 290 milyon ışık yılı uzaklıkta yer aldığı aktarıldı.
CARİNA NEBULA
Dünyadan 7 bin 600 ışık yılı uzaklıkta bulunan Carina Nebula gaz bulutunun, gökyüzündeki en büyük ve en parlak bulutsulardan biri olduğu ve güneşten çok daha büyük kütleli birçok yıldıza ev sahipliği yaptığı belirtildi.
“JAMES WEBB, NASA’NIN EN İYİLERİNİ TEMSİL EDİYOR”
NASA Başkanı Bill Nelson, fotoğrafların paylaşılmasından sonra yaptığı açıklamada, “James Webb, NASA’nın en iyilerini temsil ediyor” ifadelerini kullanarak, “Bizi, bilim için risk almak ve ilham almak için ileriye taşıma yeteneğimizi koruyor. Keşfetmeyi ve insanlık için bir adım daha atmaya cesaret etmeyi asla bırakmak istemiyoruz” dedi.
İLK FOTOĞRAF DÜN PAYLAŞILMIŞTI
Adını 2002’de NASA’nın Apollo programından sorumlu müdürü olan James E. Webb’ten alan ve 6.5 metre genişliğinde altın kaplama bir aynayla donatılan James Webb’in elde ettiği ilk renkli görüntü dün kamuoyuyla paylaşılmıştı.
Dünyaya milyarlarca ışık yılı uzaklıkta olan galaksileri de içeren fotoğraf, kamuoyuyla paylaşılmasından önce ABD Başkanı Joe Biden ve Başkan Yardımcısı Kamala Harris’e, NASA yetkilileri ile yaptıkları bir toplantı sırasında gösterilmişti. James Webb'den alınan ilk fotoğrafın bugüne kadar uzak evrenin en derin ve en detaylı fotoğrafı olduğu belirtildi.
https://www.sozcu.com.tr/2022/teknoloji/nasa-heyecanlandiran-yeni-goruntuler-paylasti-simdiye-kadar-uretilenlerin-en-gelismisi-7245789/
James Webb Uzay Teleskobu şimdi de Jüpiter’i görüntüledi
James Webb Uzay Teleskobu, Jüpiter ile uyduları Europa, Thebe ve Metis'in görüntülerini yakaladı.
Derin uzayın birbirinden büyüleyici görüntülerini yayınlanan James Webb Uzay Teleskobu'ndan bu defa da Jüpiter ve uydularının fotoğrafları geldi. NASA, bir tür gaz devi olan Jüpiter ile uyduları Europa, Thebe ve Metis'in görüntülerini yayınladı.
NASA'nın yayınladığı görüntüler, James Webb'in yalnızca uzak galaksileri değil, kendi kozmik arka bahçemizdeki gezegenleri de izleyebileceğinin bir göstergesi oldu. James Webb'in NASA'nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi'ndeki gezegen bilimi proje bilimcisi yardımcısı Stefanie Milam yaptığı açıklamada, “Her şeyi bu kadar net gördüğümüze ve ne kadar parlak olduklarına inanamadım. Güneş sistemimizde bu tür nesneleri gözlemlemek için sahip olduğumuz yetenek ve fırsatı düşünmek gerçekten heyecan verici” dedi.
30 yıllık çalışma ve 10 milyar dolarlık maliyetle test sürecinin ardından nihayet görevine başlayan James Webb Uzay Teleskobu, evrenin birbirinden büyüleyici fotoğraflarıyla dikkatleri çekmişti.
https://ilerihaber.org/icerik/james-webb-uzay-teleskobu-simdi-de-jupiteri-goruntuledi-142866
James Webb Teleskobu Cartwheel Galaksisi’ni görüntüledi
[size=2]ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA), James Webb Uzay Teleskobu'nun Cartwheel adlı Galaksiyi görüntülediğini açıkladı.[/size]
ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA), James Webb Uzay Teleskobu'ndan elde edilen en son görüntüleri yayınladı. James Webb Teleskobu’nun Cartwheel adlı galaksinin görüntüleriyle beraber galaksinin yıldız oluşumu ve merkezi kara deliği hakkında yeni ayrıntılar ortaya çıkardığı belirtildi.
Sculptor takımyıldızında yer alan ve Dünya'dan yaklaşık 500 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunduğu ifade edilen Chartwheel Galaksisi’nin bir araba tekerleğine benzeyen görünümünün biri sarmal diğeri daha küçük iki galaksinin yüksek hızlı çarpışması şeklinde oluştuğu aktarıldı.
NASA ve ESA tarafından yapılan ortak açıklamada, çarpışmanın en çok galaksinin şeklini ve yapısını etkilediği aktarılarak, parlak bir iç halka ve onu çevreleyen renkli bir halkanın çarpışmasıyla oluşan Chartwheel Galaksisi’nin çarpışmanın merkezinden dışarı doğru genişlediği ifade edildi.
Açıklamada, parlak halkanın yüksek miktarda sıcak toz içerdiği ve diğer genç yıldız kümelerine ev sahipliği yaptığı belirtilirken, dış halkanın ise yaklaşık 440 milyon yıldır genişlediği aktarıldı. Dış halkanın genişledikçe gaza dönüşerek yeni yıldızların oluşumunu tetiklediği ifade edildi.
Açıklamada, Hubble Uzay Teleskobu da dahil olmak üzere diğer teleskoplar tarafından daha önce Cartwheel Galaksisi’nin incelediğini ancak galaksinin görüşü engelleyen toz miktarı nedeniyle yeterince gizemi ortaya çıkaramadığını belirtilerek, James Webb Teleskobu’nun ise kızılötesi ışığı algılama yeteneğiyle, şimdi Carwheel Galaksisi’ndeki yıldız oluşumu ve merkezindeki kara delikle ilgili yeni bilgileri ortaya çıkardığı aktarıldı.
Cartwheel Galaksisi için gözlemlerin hala "çok geçici bir aşamada" olduğu belirtilen açıklamada, "James Webb, bize Cartwheel'in şu anki durumunun bir anlık görüntüsünü verirken, aynı zamanda bu galaksiye geçmişte ne olduğu ve gelecekte nasıl gelişeceği hakkında fikir veriyor" denildi.
https://www.cumhuriyet.com.tr/dunya/james-webb-teleskobu-cartwheel-galaksisini-goruntuledi-1964862?utm_medium=5li%20Slider&utm_source=Cumhuriyet%20Anasayfa&utm_campaign=5li%20Slider